Tytoń i papierosy: akcyza rośnie, dochody spadają

Przeczytaj także: Rząd łata budżet: akcyza w górę, pensje budżetówki zamrożone

Na polskim rynku tytoniowym od kilku lat spada liczba sprzedawanych legalnie papierosów. Według danych Komisji Europejskiej, w roku 2012 sprzedano w Polsce 52,2 mld sztuk papierosów wobec 59,3 mld sztuk rok wcześniej. W latach 2002-2008 liczba sprzedawanych w Polsce legalnie papierosów wynosiła od 75 do 100 mld sztuk, co oznacza, że od tamtego czasu rynek stopniał o 35-45 procent.

Przyczyn spadku jest kilka, ale wśród najważniejszych - zdaniem IBnGR - jest wzrost obciążeń podatkowych wyrobów tytoniowych (akcyza) i wynikający z tego wzrost cen papierosów, rozrost szarej strefy oraz zmniejszająca się liczba osób palących papierosy.

Podatek akcyzowy na papierosy składa się z dwóch części – części kwotowej i części procentowej. W roku 2013 podatek ten wynosi 31,41 procent ceny detalicznej oraz 188 złotych za każdy 1000 papierosów. Wzrost stawek podatku akcyzowego w ostatnich latach doprowadził do sytuacji, w której podatki (łącznie VAT i akcyza) stanowią obecnie w Polsce około 85 procent ceny paczki papierosów. Akcyza stanowi 65,9 procent ceny, natomiast VAT 18,7 procent ceny. Pozostałe 15,4 procent przypada w udziale producentom oraz dystrybutorom papierosów. Rząd planuje dalsze podnoszenie akcyzy na papierosy w Polsce – w roku 2014 akcyza ma po raz kolejny wzrosnąć o 5 procent.

Zdaniem Instytutu, ceny papierosów w Polsce osiągnęły poziom, który istotnie przyczynia się do spadku legalnej sprzedaży. Utrzymanie prowadzonej obecnie polityki władz fiskalnych (coroczny 5-procentowy wzrost akcyzy na papierosy) będzie przyczyniać się do dalszego spadku dochodów budżetu państwa z tego tytułu. Z analiz przeprowadzonych przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkowa wynika, że zmiana w latach 2014-2015 struktury opodatkowania akcyzą może złagodzić niekorzystne dla budżetu tendencje i ograniczyć spadek wpływów.

Według IBnGR, obniżenie stawki procentowej i jednoczesne podwyższenie stawki kwotowej akcyzy, spowoduje mniejszy średni wzrost cen papierosów na rynku, co ograniczy spadki na legalnym rynku. Następstwem tego będą wyższe niż obecnie wpływy do budżetu państwa. Ponadto większy udział akcyzy kwotowej zwiększy przewidywalność wpływów z tego tytułu i zmniejszy wrażliwość budżetu na potencjalne obniżki cen.