Alkohol: podwyżka akcyzy nie zwiększy dochodów fiskusa?

Przeczytaj także: Budżet 2014: wyższe podatki

Analiza Instytutu Sobieskiego, to kolejna po raporcie Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, publikacja dotycząca wpływu zwiększenia stawek akcyzy na dochody budżetu. O ile jednak IBnGR zbadał rynek wyrobów z tytoniu, to Instytut Sobieskiego przeanalizował wpływ planowanej podwyżki akcyzy na wyroby spirytusowe na stan tego rynku oraz wpływy podatkowe możliwe do uzyskania w wyniku zwiększenia akcyzy.

W projekcie budżetu państwa na rok 2014 oraz w tzw. ustawie okołobudżetowej, rząd m.in. podwyższa o 15 procent akcyzę na alkohol etylowy - z 4.960 zł do 5.704 zł od 1 hektolitra (stu litrów, hl) alkoholu etylowego 100 proc. zawartego w gotowym wyrobie. Jednocześnie rząd nie przewiduje zmiany stawek podatku akcyzowego na inne wyroby alkoholowe. Stawka podatku akcyzowego na piwo wynosi obecnie 7,79 zł na hl za każdy stopień Plato, na wino 158 zł od jednego hl gotowego wyrobu, na cydr i perry o zawartości alkoholu poniżej 5 procent na poziomie 97 zł od jednego hektolitra, a na wyroby pośrednie 318 zł od stu litrów wyrobu.

Resort finansów założył jednocześnie wynikający z podwyżki akcyzy 3-procentowy spadek sprzedaży wyrobów spirytusowych w stosunku do roku 2012, co i tak miało by dać budżetowi państwa ok. 780 mln zł więcej niż w obecnym roku. Według szacunków fiskusa, podwyżka akcyzy może oznaczać wzrost ceny półlitrowej butelki wódki o zawartości alkoholu 40% o ok. 1,50 zł (razem z podatkiem VAT ok. 1,80 zł).

Wyniki prac ekspertów są znacząco odmienne od założeń i prognoz fiskusa. Eksperci Instytutu Sobieskiego powołując się na dane historyczne i prognozy rynkowe podkreślają, że spadek sprzedaży mocnych alkoholi będzie dużo większy niż założony w ustawie. Podobnie prognozuje Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, szacując ponad 10-procentowy spadek rynku napojów spirytusowych po podwyżce akcyzy o 15 proc. Z analiz ekspertów obu instytucji wynika, że założony przez Ministerstwo Finansów poziom wpływów nie zostanie osiągnięty.

Według autorów raportu Instytutu Sobieskiego możliwe są trzy scenariusze wpływu podwyżki akcyzy na rynek wyrobów spirytusowych w 2014 r. Jedynie realizacja optymistycznego wariantu (7-procentowy spadek sprzedaży) może przynieść wzrost dochodów budżetu z tytułu akcyzy w stosunku do 2012 r. Jednak i w tym wariancie otrzymane dochody są niższe od zakładanych przez resort finansów o ponad 320 mln zł.

W wariancie określanym przez autorów raportu jako realny mielibyśmy już do czynienia z 15-procentowym spadkiem sprzedaży i spadkiem dochodów o budżetu o 149 milionów złotych. W wariancie pesymistycznym eksperci Instytutu Sobieskiego prognozują 25 proc. spadek legalnej sprzedaży, który skutkowałby spadkiem dochodów fiskusa o ponad 909 milionów złotych.

Eksperci opierają swoje prognozy m.in. na doświadczeniach historycznych, pokazujące negatywny wpływ podwyżki akcyzy na wysokość wpływów budżetowych. Wzrost akcyzy spowoduje bowiem wzrost szarej strefy w segmencie wyrobów spirytusowych, szczególnie że w sąsiadujących z Polską państwach UE obowiązują niższe stawki podatku akcyzowego. Eksperci IS wskazują również na dotychczasowe błędy Ministerstwa Finansów polegające na zawyżaniu w prognozach dochodów z akcyzy na wyroby spirytusowe.

– Podwyższenie akcyzy na wyroby spirytusowe nie doprowadzi do prognozowanego w projekcie ustawy budżetowej wzrostu dochodów budżetu państwa o ok. 780 mln zł. Spadek sprzedaży będzie większy niż prognozowany przez resort finansów. Wynika to zarówno z danych historycznych, prognoz rynkowych oraz przykładów z innych państw. Optymalnym rozwiązaniem dla budżetu państwa na rok 2014 byłoby podniesienie we wszystkich segmentach wyrobów alkoholowych stawek akcyzy o 5 procent. W takim przypadku, dochody budżetu państwa z akcyzy na wyroby alkoholowe wyniosłyby blisko 11,03 mld zł i byłyby wyższe od dochodów uzyskanych w wariancie stawek zaproponowanych przez resort finansów o ponad 529,6 mln zł – podsumowuje wyniki raportu ekspert Instytutu Sobieskiego Maciej Rapkiewicz.