Preferencyjne zasady podatku VAT dla rolnictwa

Przeczytaj także: Podatek VAT: podatkowy status rolnika

W art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT ustawodawca zwolnił z tego podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez takiego rolnika.

Przypomnijmy przy tym, że działalność rolnicza na potrzeby VAT-u obejmuje produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, gruntową, szklarniową i pod folią, produkcję roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadowniczą, chów, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego lub fermowego oraz chów i hodowlę ryb i innych organizmów żyjących w wodzie, a także uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin "in vitro", fermową hodowlę i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowlę i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, chów i hodowlę dżdżownic, entomofagów i jedwabników, prowadzenie pasiek oraz chów i hodowlę innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym oraz sprzedaż produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna okrągłego z drzew tropikalnych (PKWiU 02.20.13.0) oraz bambusa (PKWiU ex 01.29.30.0), a także świadczenie usług rolniczych (definicja zawarta w art. 2 pkt 15 ustawy o VAT).

Rolnikiem ryczałtowym jest natomiast rolnik dokonujący dostaw produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze, który korzysta ze zwolnienia z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy (art. 2 pkt 19 ustawy o VAT). Warto przy tym pamiętać, że status rolnika ryczałtowego nie przysługuje rolnikom zobowiązanym do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Ci podatek VAT muszą bezwzględnie rozliczać.

Rolnicy ryczałtowi, korzystający ze zwolnienia, mają szereg przywilejów. Otóż ustawodawca zwolnił ich z obowiązku:

• wystawiania faktur dokumentujących dokonaną sprzedaż,
• prowadzenia ewidencji dostaw oraz nabyć towarów i usług (a więc ewidencji potrzebnych do rozliczenia podatku VAT)
• składania w urzędzie skarbowym deklaracji w zakresie podatku VAT
• dokonania zgłoszenia rejestracyjnego na potrzeby VAT-u

Z drugiej strony rolnicy ryczałtowi korzystają ze specjalnej procedury, dzięki której otrzymują tzw. zryczałtowany zwrot podatku mający im zrównoważyć niepodlegający odliczeniu podatek VAT od dokonanych zakupów służących produkcji rolnej. Mianowicie przedsiębiorca (podatnik VAT) dokonujący zakupów produktów rolnych czy też usług rolniczych od rolnika ryczałtowego, należną za nie cenę powiększa o owy zryczałtowany zwrot podatku, który wpłaca rolnikowi. Ustawodawca wymaga przy tym, aby zapłata zarówno ceny netto jak i zryczałtowanego zwrotu podatku nastąpiła na rachunek bankowy rolnika i to w określonym terminie. W przeciwnym razie zryczałtowany zwrot podatku nie stanie się u nabywcy podatkiem naliczonym podlegającym odliczeniu.

Nie ma przy tym przeszkód, aby działalność rolnicza była na gruncie podatku VAT rozliczana na zasadach ogólnych, a więc wg reguł dotyczących wszystkich innych podatników. Rolnik wybierający rozliczanie VAT-u musi jednak w tym zakresie dokonać zgłoszenia rejestracyjnego. Musi on także liczyć się z koniecznością wypełniania pozostałych obowiązków nałożonych ustawą, w tym przede wszystkim wystawiania faktur na swoją sprzedaż, prowadzenia niezbędnych ewidencji oraz rozliczania podatku VAT na deklaracjach składanych do urzędu skarbowego.

Rolnik, który postanowił rozliczać podatek VAT na zasadach ogólnych, może przy tym powrócić do statusu rolnika ryczałtowego. Niemniej powrót taki może nastąpić najwcześniej po upływie 3 lat od daty rezygnacji ze zwolnienia (o czym mówi art. 43 ust. 5 ustawy o VAT). O ponownym zwolnieniu oczywiście także trzeba zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego (przed początkiem miesiąca/kwartału, od którego zwolnienie to ma zacząć obowiązywać).

O czym warto pamiętać, rolnik prowadzący jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą, może stosować „mieszany” system rozliczania podatku VAT. Otóż w zakresie działalności rolniczej może on korzystać ze zwolnienia przewidzianego dla rolników ryczałtowych, zaś z działalności pozostałej rozliczać ten podatek na zasadach ogólnych. Może on przy tym korzystać zarówno ze zwolnienia przewidzianego dla rolnika ryczałtowego w zakresie działalności rolniczej oraz ze zwolnienia podmiotowego (określonego w art. 113 ustawy o VAT) w zakresie pozarolniczej działalności gospodarczej.
Niemniej wybór opodatkowania VAT-em działalności rolniczej powoduje automatycznie, że podatek ten rolnik będzie musiał rozliczać także z prowadzonego przedsiębiorstwa.