Praca rodziny a wartość początkowa środka trwałego

Przeczytaj także: Wartość początkowa przjętego środka trwałego

Z pomocą rodziny przy wytwarzaniu środków trwałych często mamy do czynienia przy budowie nieruchomości. Pomoc taka może być zarówno nieodpłatna jak i odpłatna. Przy odpłatności członek rodziny może być m.in. zatrudniony na umowę zlecenie bądź też wykonywać określone prace w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Przykładowo mąż mający zakład budowlany w ramach tej działalności wykonuje prace murarskie przy budowie budynku w firmie żony. Przy budowie tej zostali także zatrudnieni w oparciu o umowy zlecenia pełnoletni synowie małżonków (w firmie żony). Czy w takim przypadku wartość ich pracy może zostać ujęta w rachunku podatkowym?

Zasady określania wartości początkowej środków trwałych znalazły się w art. 22g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Sposób jej ustalania jest różny i w dużej mierze zależy od tego, jak podatnik stał się właścicielem danego składnika majątku.
Ust. 1 pkt 2 przytoczonego przepisu wskazuje, że w przypadku wytworzenia środków trwałych we własnym zakresie, za wartość początkową uważa się koszt wytworzenia, którego definicja została określona w ust. 4 tej regulacji.

I tak kosztem wytworzenia jest wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych. Do kosztu wytworzenia nie zalicza się jednak wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania. Tak ustalony koszt wytworzenia koryguje się przy tym o różnice kursowe naliczone do dnia przekazania danego środka trwałego do używania.

Co za tym idzie, zgodnie z powyższymi regulacjami do wartości początkowej środka trwałego podatnik nie może zaliczyć wartości własnej pracy. Na wysokość kosztu wytworzenia z reguły nie wpływa także wartość pracy małżonka podatnika. Niemniej wyłączenie to dotyczy tylko pracy świadczonej na podstawie umowy o pracę czy umów cywilnoprawnych zawieranych poza działalnością gospodarczą zleceniobiorcy (małżonka). Co za tym idzie, wartość takiej pracy małżonka nie powiększyłaby wartości początkowej nowego środka trwałego, gdyby ten był zatrudniony np. w oparciu o umowę o pracę czy umowę zlecenie.

Inaczej jednak jest w sytuacji, gdy jeden małżonek w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczy określone usługi na rzecz firmy drugiego małżonka. Tutaj bowiem małżonek (jako przedsiębiorca) świadczy usługi nie na rzecz współmałżonka, lecz na rzecz podmiotu gospodarczego. Wartość tych usług w koszcie wytworzenia winna być ujęta (jako wartość usług obcych). Oczywiście małżonek przedsiębiorca świadczący usługi na rzecz firmy drugiego małżonka nie może zapomnieć o wykazaniu ich wartości w przychodach ze swojej działalności gospodarczej.

Wartość początkową budowanej nieruchomości w naszym przypadku powiększy także wynagrodzenie wypłacone zatrudnionym w oparciu o umowy zlecenie synom podatniczki. Tylko bowiem wartość pracy dzieci małoletnich nie może tytłaj być uwzględniona.