Środki trwałe: zmiana metody amortyzacji niemożliwa

Przeczytaj także: Korekta odpisów amortyzacyjnych i zeznań podatkowych

W świetle ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT) oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w ustawowym katalogu tzw. kosztów niepotrącalnych. Wśród kosztów podatkowych ustawodawca wymienił odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z zawartymi w tych ustawach przepisami.

Zgodnie z ogólną zasadą przyjętą w ustawach o podatku dochodowym odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środka trwałego, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek trwały przyjęto do używania, do końca miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z jego wartością początkową lub w którym postawiono go w stan likwidacji, stwierdzono niedobór (np. w związku z kradzieżą) lub dokonano jego zbycia (art. 16h ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT i art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT).

---

WAŻNE
Podatnik ma do wyboru trzy metody amortyzacji, tj.:

• metodę liniową (art. 16i, 16j ustawy o CIT oraz art. 22i, 22j ustawy o PIT),
• metodę degresywną (art. 16k ust. 1 ustawy o CIT oraz art. 22k ust. 1 ustawy o PIT),
• jednorazową amortyzację (art. 16k ust. 7–13 ustawy o CIT oraz art. 22k ust. 7–13 ustawy o PIT).

---

Podstawową metodą amortyzacji środków trwałych jest metoda liniowa. Polega ona na tym, że odpisów od środka trwałego dokonuje się aż do jego pełnego zamortyzowania, przy zastosowaniu stawki amortyzacyjnej do stałej podstawy, która w każdym roku jest taka sama. Przy tej metodzie obowiązują stawki amortyzacyjne z Wykazu będącego załącznikiem do ustaw o podatku dochodowym (zob. art. 16i ust. 1 ustawy o CIT i art. 22i ust. 1 ustawy o PIT).

Wybór konkretnej metody amortyzacji należy do podatnika, który powinien pamiętać o tym, aby była to metoda optymalna z punktu widzenia uwarunkowań prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz bieżących i potencjalnych potrzeb. Jest to bardzo istotne, zważywszy na fakt, że wspomnianego wyboru należy dokonać przed rozpoczęciem amortyzacji, raz zaś wybranej metody nie wolno zmienić aż do pełnego zamortyzowania środka trwałego. Na niedopuszczalność takiej zmiany wyraźnie wskazuje treść odpowiednio art. 16h ust. 2 ustawy o CIT i art. 22h ust. 2 ustawy o PIT. Na te przepisy wielokrotnie powoływały się organy podatkowe.

---

Wybór metody amortyzacji
Podatnik dokonuje wyboru okresu, przez jaki będzie amortyzował dany środek trwały. Wyboru tego, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, dla poszczególnych środków trwałych dokonuje się przed rozpoczęciem ich amortyzacji. Jednocześnie podatnik ma obowiązek stosować wybraną metodę do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, przy stosowaniu przez podatnika metody amortyzacji przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych ustalonych indywidualnie, nie przewiduje możliwości zmiany długości okresu amortyzacji w trakcie jego trwania.

Interpretacja indywidualna dyrektora IS w Bydgoszczy z 29 grudnia 2011 r., nr IBPBI/1/423-48/11/ZK)

---

Brak możliwości dokonania wspomnianej wcześniej zmiany był podnoszony również przez sądy administracyjne. Tytułem przykładu można tutaj wskazać na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 czerwca 2006 r. (sygn. akt II FSK 909/05).

---

WAŻNE
Wybór metody amortyzacji jest dopuszczalny jedynie w odniesieniu do środków trwałych. Natomiast wartości niematerialne i prawne są amortyzowane metodą liniową i w ich przypadku podatnik nie ma możliwości przyjęcia innej metody.

---

Częstotliwość odpisów amortyzacyjnych można zmienić

W świetle przepisów o podatku dochodowym odpisów amortyzacyjnych można dokonywać:

• w równych ratach co miesiąc albo
• w równych ratach co kwartał bądź też
• jednorazowo na koniec roku (art. 16h ust. 4 ustawy o CIT i art. 22h ust. 4 ustawy o PIT).

Od tej ogólnej zasady przewidziano jednak pewne wyjątki, których stosowanie będzie zależeć od wartości początkowej środka trwałego. Mianowicie jeśli wartość danego składnika majątku nie przekracza kwoty 3.500 zł, podatnikowi wolno rozliczyć wydatki poniesione na jego nabycie do kosztów podatkowych:

• bezpośrednio w miesiącu oddania do używania – bez zaliczenia go do środków trwałych (art. 16d ustawy o CIT i art. 22d ustawy o PIT),
• w formie jednorazowego odpisu amortyzacyjnego (w miesiącu oddania go do używania albo w miesiącu następnym) – w przypadku ujęcia omawianego składnika majątku w ewidencji środków trwałych (art. 16f ust. 3 ustawy o CIT i art. 22f ust. 3 ustawy o PIT),
• w postaci odpisów amortyzacyjnych dokonywanych sukcesywnie (na zasadach określonych w art. 22h–22m ustawy o PIT oraz art. 16h–16m ustawy o CIT) – również pod warunkiem uznania wspomnianego składnika majątkowego za środek trwały w firmie (art. 16f ust. 3 ustawy o CIT i art. 22 ust. 3 ustawy o PIT).

W przypadku natomiast gdy wartość tego środka trwałego jest większa niż 3.500 zł, wydatki na jego nabycie stanowią koszty uzyskania przychodów jedynie poprzez odpisy amortyzacyjne, dokonywane w sposób wskazany w art. 16h–16m ustawy o CIT (art. 22h–22m ustawy o PIT).

W tym miejscu należy podkreślić, że decyzję odnośnie do częstotliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych ustawodawca pozostawił podatnikowi. Przy czym możliwość wyboru, czy dany środek trwały będzie amortyzowany np. co miesiąc, co kwartał albo jednorazowo na koniec roku – przysługuje zarówno przy amortyzacji metodą liniową, jak i degresywną oraz według indywidualnej stawki amortyzacyjnej. Jeśli jednak podatnik uzna, że bardziej korzystne będzie amortyzowanie składnika majątku w innych odstępach czasowych niż te, z których aktualnie korzysta (np. w ramach amortyzacji kwartalnej zamiast miesięcznej), nie ma przeszkód, aby zmienił częstotliwość dokonywania omawianych odpisów z początkiem nowego roku.