Likwidacja działalności: kasa fiskalna w spisie z natury?

Przeczytaj także: Kasa fiskalna w remanencie likwidacyjnym firmy

Jak stanowi art. 14 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:

1. rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej;
2. zaprzestania przez podatnika, o którym mowa w art. 15, będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego, na podstawie art. 96 ust. 6, do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.

Podatnicy są tutaj obowiązani sporządzić spis z natury towarów na dzień wystąpienia powyższych zdarzeń. W spisie tym ujmuje się towary wytworzone bądź nabyte, w stosunku do których podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Podstawą opodatkowania VAT-em jest tutaj wartość towarów podlegających spisowi, ustalona zgodnie z art. 29a ust. 2 ustawy, a więc w ich bieżącej (a nie historycznej) wartości (w tym niekiedy w wartości rynkowej).

Definicja towaru znalazła się w art. 2 pkt 6 ustawy o VAT. Są to mianowicie rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Analizując to pojęcie dochodzimy zatem do wniosku, że w remanencie likwidacyjnym winny znaleźć się nie tylko towary handlowe, ale także pozostałe na dzień likwidacji środki trwałe czy wyposażenie, w stosunku do których przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia VAT.

Wydaje się zatem, że i kasa fiskalna spełnia tutaj definicję towarów, a co za tym idzie, jeżeli podatnik posiada ją na dzień likwidacji działalności, zaś przy jej nabyciu przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT, winna ona także zostać ujęta w remanencie likwidacyjnym i opodatkowana wg stawki podstawowej.

Powyższe potwierdzają organy podatkowe, przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej nr IBPP1/443-195/09/AW z dnia 21 maja 2009 r. wskazał, że:

„(…) jeśli przy nabyciu kas rejestrujących Wnioskodawcy przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, to wykazane w remanencie likwidacyjnym towary (w przedmiotowej sprawie kasy rejestrujące) należy opodatkować, przyjmując za podstawę aktualną, a nie historyczną ich wartość czyli cenę nabycia bądź całkowity koszt wytworzenia określone na dzień sporządzenia spisu.(…)”

Warto w tym miejscu dodać, że organ ten zgodził się na to, aby urządzenie takie wycenić jako złom, o ile tak ustalona wartość jest zgodna z obowiązującymi w danym okresie na tego typu towar cenami rynkowymi.

Niemniej zdaniem WSA w Lublinie wykazywanie kasy fiskalnej w remanencie likwidacyjnym sporządzonym na potrzeby VAT nie jest działaniem prawidłowym. Sąd ten w wyroku z dnia 10 czerwca 2009 r. sygn. akt I SA/Lu 116/09 (orzeczenie prawomocne) uznał, że kasa fiskalna jest specyficznym urządzeniem, które nie służy wykonywaniu przez podatnika czynności podlegających opodatkowaniu, a jedynie ich ewidencji, które to w dodatku dla innych, niż konkretny przedsiębiorca, podmiotów nie ma żadnej wartości. W uzasadnieniu wyroku czytamy:

„(…) Kasa rejestrująca służy wyłącznie ustawowemu obowiązkowi ewidencji obrotu i kwot podatku należnego podatnika dokonującego sprzedaży w warunkach art. 111 ust. 1 ustawy VAT. Wyłącznie w tym celu podatnik ma obowiązek ją nabyć. Brzmienie art. 111 ust. 1 ustawy VAT daje podstawę prawną stanowisku, że kasa rejestrująca służy wyłącznie ewidencji obrotu i kwot podatku należnego konkretnego podatnika przez czas wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu przez tego podatnika. Nie służy wykonywaniu przez tego podatnika czynności podlegających opodatkowaniu. Nie może służyć w dalszej kolejności innym podatnikom wykonującym czynności podlegające opodatkowaniu. Nie stanowi towaru, który może być przedmiotem dostaw tego podatnika. Po zaprzestaniu przez podatnika wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu kasa rejestrująca nie staje się przedmiotem konsumpcji byłego podatnika podatku od towarów i usług. Nie staje się składnikiem majątku, który może być w jakikolwiek sposób wykorzystywany przez konsumenta / choćby przez zbycie / .

Brzmienie art. 111 ust. 1 ustawy VAT daje podstawę prawną stanowisku, że kasa rejestrująca służąca podatnikowi do ewidencji obrotu i kwot podatku należnego z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu nie może być przedmiotem dostawy tego podatnika w rozumieniu art. 14 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT. Dlatego podatnik nie ma obowiązku ująć kasy rejestrującej w spisie z natury towarów z art. 14 ust. 5 ustawy VAT(…)”

Podobne stanowisko sąd ten zajął też w wyroku z dnia 09 kwietnia 2008 r., sygn. akt I SA/LU 27/08 czy też WSA w Krakowie w wyroku z dnia 29 stycznia 2009 r., sygn. akt I SA/Kr 1070/08 (także i te orzeczenia są prawomocne).