Ulga na złe długi gdy dłużnik zapłacił wartość netto faktury bez VAT

Przeczytaj także: Ulga na złe długi 2013 blokuje postępowanie upadłościowe!

Ulga na złe długi została uregulowana w art. 89a i 89b ustawy o VAT. Pierwszy z przepisów odnosi się do „uprawnień” wierzyciela. I tak zgodnie z nim podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta ta dotyczy także podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Nieściągalność wierzytelności uważa się przy tym za uprawdopodobnioną, gdy nie zostanie ona uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Oczywiście skorzystanie z tej preferencji jest obarczone spełnieniem pewnych dodatkowych warunków. Szerzej na ten temat można poczytać w artykule: Ulga na złe długi w 2013 r. z nowym VAT-ZD.

W takim kształcie przytoczona wyżej regulacja obowiązuje od 01 stycznia 2013 r. Wcześniej nie była jednak tak czytelna w związku z tym występowały wątpliwości w zakresie określenia wysokości odliczenia. I tak jeden z podatników (firma świadcząca usługi transportowe) uznał, że w sytuacji, gdy dłużnik uregulował mu jedynie wartość netto faktury, może skorygować cały podatek VAT z niej wynikający. Niestety co innego stwierdzono podczas przeprowadzonej u niego kontroli podatkowej i wydanej z tego tytułu decyzji. Fiskus stwierdził mianowicie, że art. 89a ust. 1 ustawy o VAT (w rozpatrywanej sprawie brzmieniu obowiązującym do końca 2012 r.) nie odnosi się do elementów kwoty należnej za świadczenie lecz wskazuje, że wierzyciel ma prawo do skorygowania kwoty podatku należnego przypadającej na kwotę wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Tym samym, skoro podatnik otrzymał od kontrahenta część zapłaty, to nieuregulowana pozostała jedynie część wierzytelności i jedynie w stosunku do tej części można skorzystać z ulgi na złe długi.

Podatnik z powyższym się nie zgodził i sprawa trafiła najpierw do WSA, a potem do NSA. Niemniej sądy administracyjne również przyznały rację fiskusowi.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14.05.2014 r., sygn. akt I FSK 1013/13 wskazał, że organy podatkowe słusznie stwierdziły, iż art. 89a ust. 1 ustawy nie odnosi się do elementów kwoty należnej za świadczenie lecz wskazuje, że wierzyciel ma prawo do skorygowania kwoty podatku należnego przypadającej na kwotę wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Z brzmienia tej regulacji wynika, że ulga dotyczy podatku należnego od obrotu, który stanowi wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Obrotem z kolei jest, zgodnie z art. 29 ust. 1 (w stanie prawnym obowiązującym w 2012 r., przypomnijmy, że z dniem 01 stycznia 2014 r. przepis ten został uchylony, a jego miejsce zajął art. 29a), kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej.

Kwotę należną za wykonane usługi stanowi zaś kwota netto tejże usługi oraz podatek VAT. W związku z tym należało uznać, że uregulowanie przez dłużnika jedynie wartości netto faktury stanowi uregulowanie tylko części należności, zaś pozostała kwota stała się wierzytelnością, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Na tej podstawie sąd podzielił stanowisko organów podatkowych mówiące, że z art. 89a ust. 1 i 1a ustawy o VAT nie wynika, aby dotyczył on elementów kwoty należnej za wykonane świadczenie, jak kwota netto, czy podatek VAT. Nie ma tutaj w szczególności znaczenia to, że skarżąca wraz z kontrahentem (dłużnikiem) w zawartej umowie postanowili, że wynagrodzenie za wykonane usługi płatne będzie przelewem na rachunki bankowe odrębnie z przeznaczeniem na należność netto i podatek VAT.