Restrukturyzacja firmy z udziałem spółki komandytowo-akcyjnej a PCC

Przeczytaj także: Lawina wniosków o zwrot podatku od czynności cywilnoprawnych

Dyrektywa Rady 2008/7/WE z dnia 12 lutego 2008 r. dotycząca podatków pośrednich od gromadzenia kapitału wprowadza wyłączenie z opodatkowania podatkiem kapitałowym przekształcenia spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową oraz tzw. czynności restrukturyzacyjnych, czyli połączenia spółek kapitałowych oraz wniesienia do spółki kapitałowej przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części (ZCP) albo udziałów dających większość głosów w spółce. Dyrektywa Rady ma na celu harmonizację przepisów w UE, przez co państwa członkowskie są zobowiązane do jej właściwego wdrożenia do krajowego porządku prawnego.

Polski ustawodawca implementował przepisy Dyrektywy w art. 2 ust. 6 Ustawy PCC. Tak jak na gruncie Dyrektywy, w świetle Ustawy PCC wolne od podatku są połączenia i przekształcenia spółek kapitałowych oraz wniesienie do takiej spółki aportu w postaci przedsiębiorstwa lub ZCP albo udziałów dających większość praw głosu. Podobne wyłączenia nie zostały przewidziane w przypadku restrukturyzacji, w której bierze udział spółka osobowa – a taką spółką na gruncie kodeksu spółek handlowych jest SKA.

Polski ustawodawca przyjął jednocześnie węższą definicję spółki kapitałowej w porównaniu z definicją z Dyrektywy. W konsekwencji, pomiędzy podatnikami i organami podatkowymi rozpoczął się spór o to, czy przepisy Dyrektywy zostały prawidłowo implementowane do polskiej Ustawy PCC i czy z tego względu korzystne regulacje przewidziane w Dyrektywie dla spółek kapitałowych na pewno nie mogą znaleźć zastosowania również do SKA.

Dyrektywa przyznała państwom członkowskim pewien zakres swobody w tworzeniu definicji spółki kapitałowej. O ile jednak państwo członkowskie może nie uznawać za spółkę kapitałową wszystkich podmiotów, których działalność ukierunkowana jest na osiągnięcie zysku, wydaje się, że nie ma takiego uprawnienia w przypadku, gdy spółka spełnia inne wskazane wyżej warunki do uznania jej za spółkę kapitałową.

Ustawa PCC wskazuje natomiast, że za spółki kapitałowe uznaje się tylko spółkę z o. o., spółkę akcyjną i spółkę europejską. Definicja ta, chociaż zgodna z systematyką Kodeksu spółek handlowych, jest kwestionowana przez polskich podatników. Ich zdaniem bowiem, na gruncie Dyrektywy spółką kapitałową jest również SKA.

SKA jako spółka hybrydowa posiada cechy spółki akcyjnej oraz spółki jawnej. Wobec tego można w niej wyróżnić dwie kategorie wspólników oraz praw udziałowych. W odniesieniu do akcjonariuszy oraz akcji w SKA spełnione są warunki uznania SKA za spółkę kapitałową w rozumieniu Dyrektywy. Niewątpliwie bowiem akcje SKA mogą być przedmiotem obrotu giełdowego. Ponadto spełniony jest kolejny alternatywny warunek z Dyrektywy – akcjonariusze mają prawo zbycia swoich akcji bez uprzedniego upoważnienia i odpowiadają za długi SKA do wartości posiadanych akcji.

Jednocześnie Dyrektywa nie zastrzega, że wskazane warunki muszą być spełnione w odniesieniu do wszystkich członków spółki lub praw udziałowych (w tym wypadku – również w odniesieniu do komplementariuszy SKA). Te względy stanowią podstawę do argumentacji, że Polska niewłaściwie zaimplementowała przepisy Dyrektywy, a czynności restrukturyzacyjne w SKA powinny korzystać ze zwolnienia z PCC.

Polskie organy podatkowe argumentują jednak, że z uwagi na istnienie w SKA komplementariuszy, nie może być ona traktowana jako spółka kapitałowa. Wskazują też, że Polska korzystając ze swobody w określaniu definicji spółki kapitałowej może – pozostając w zgodności z Dyrektywą - nie uznawać SKA za spółkę kapitałową.

Linia orzecznicza sądów administracyjnych do tej pory przychylała się do stanowiska organów skarbowych. Jednak WSA w Krakowie postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2013 r. skierował pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej: czy SKA powinna być uznawana za spółkę kapitałową oraz czy art. 9 Dyrektywy przyznaje Państwu członkowskiemu dowolność w uznawaniu spółek za spółki kapitałowe.

Co więcej, w międzyczasie Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2014 r. o sygn. II FSK 1980/12 orzekł, że SKA stanowi na gruncie Dyrektywy spółkę kapitałową, zatem wobec niezgodności prawa krajowego z prawem UE podatnicy mogą stosować do SKA zwolnienie czynności restrukturyzacyjnych z PCC.

Korzystny wyrok NSA daje podatnikom nadzieję na możliwość odzyskania PCC zapłaconego w związku z niektórymi restrukturyzacjami dokonanymi przy udziale SKA. Zważywszy na częste wykorzystywanie SKA do czynności restrukturyzacyjnych mogą to być kwoty realnie wpływające na poprawę sytuacji finansowej w spółkach. Jednocześnie skorzystać mogą również ci podatnicy, którzy zamierzają obecnie „wyjść” ze SKA z przesuniętym rokiem obrotowym.