Ulga rehabilitacyjna jako odliczenie od dochodu w PIT za 2014 r.

Przeczytaj także: Odliczenie darowizny na cele pożytku publicznego w PIT za 2014 r.

Decyzje o niepełnosprawności są wydawane na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2008, nr 14, poz. 92). Wystarczającym do skorzystania z ulgi jest także posiadanie przez niepełnosprawnego orzeczenia o niepełnosprawności wydanego przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r.

Analizując katalog odliczeń nie sposób nie zauważyć, że przy niektórych z nich ustawodawca wymaga posiadania określonego stopnia niepełnosprawności, a więc mówiąc inaczej, grupy inwalidztwa. Należy przez nie rozumieć:

1. w przypadku I grupy inwalidztwa - osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
   a) całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
   b) znaczny stopień niepełnosprawności;
2. w przypadku II grupy inwalidztwa - osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
   a) całkowitą niezdolność do pracy albo
   b) umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Co się natomiast tyczy skorzystania z odliczenia przez podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną, musi pomiędzy takimi osobami wystąpić odpowiednia więź rodzinna oraz zostać spełnione kryterium dochodowe.

Otóż ulga przysługuje jedynie podatnikowi mającemu na utrzymaniu współmałżonka, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbów, rodziców, rodziców współmałżonka, rodzeństwo, ojczyma, macochę, zięciów i synowe, będące oczywiście osobami niepełnosprawnymi. Dochód takiej osoby niepełnosprawnej nie może przy tym w ciągu danego roku podatkowego przekroczyć kwoty 9.120 zł.

Dokumenty potwierdzające niepełnosprawność i poniesione wydatki

Samą niepełnosprawność danej osoby potwierdza z reguły stosowne orzeczenie wydane przez odpowiedni organ.

Inaczej jest przy dokumentowaniu wydatków. Tutaj rozróżniamy dwa rodzaje dokumentów: wskazujące wartość poniesionych wydatków i uprawniające do skorzystania z odliczeń ryczałtowych.

I tak do dokumentów wskazujących fakt poniesienia danego wydatku w określonej wysokości zalicza się m.in. faktury czy rachunki oraz odpowiednie dowody zapłaty, które z jednej strony wskażą co zostało kupione, z drugiej zaś potwierdzą że odpowiednia zapłata nastąpiła. Niestety dokumentem takim nie może być paragon z kasy fiskalnej. Ten bowiem nie zawiera minimalnej ilości informacji, które na dowodzie potwierdzającym poniesienie wydatku winny się znaleźć.

Ustawodawca w regulacjach podatkowych zawarł jednak trzy odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej, w stosunku do których nie ma potrzeby posiadania dowodów faktycznego poniesienia wydatków. Są one bowiem odliczane ryczałtowo. Chodzi tutaj o (wskazane w pkt 7, 8 i 14):

• opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł;
• utrzymanie przez osoby niewidome i niedowidzące zaliczone do I lub II grupy inwalidztwa oraz osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczone do I grupy inwalidztwa psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł;
• wydatki na samochód - używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł.

W ich przypadku, na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik musi jedynie przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, a w szczególności:

1. wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika;
2. okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego;
3. okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych.

Niestety przy tego typu wydatkach organy podatkowe także podchodzą bardzo rygorystycznie do stosowania odliczenia. Przykładem jest tutaj chociażby interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 03.12.2013 r. nr IPTPB2/415-541/13-6/KSM.

Organ podatkowy stwierdził, iż podatnik nie może skorzystać z odliczenia z tytułu użytkowania samochodu osobowego wykorzystywanego w celu dojazdu na wizyty do lekarzy specjalistów w celu analizy krwi, oceny stanu zdrowia, wykonania rtg, tomografu, zabiegów stomatologicznych, kontroli rozrusznika, USG, wykonania zastrzyków i innych badań, a także w celu wykonania bieżących badań i pobrania recept. Powyższe nie stanowią bowiem zabiegów leczniczych.

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 18.06.2013 r. nr IPTPB2/415-249/13-4/AK wskazał zaś, że ulga ta nie przysługuje w stosunku do używania w celu dowozu osoby niepełnosprawnej na niezbędne zabiegi rehabilitacyjne samochodu ciężarowego.

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 23.06.2014 r. nr ITPB2/415-322/14/RS wyjaśnił natomiast, że wskazany limit odliczenia z tytułu użytkowania auta, w wysokości 2.280 zł, jest górną granicą odliczenia. Jego zdaniem jeżeli wydatki faktycznie na pojazd ponoszone są niższe, należy się ograniczyć z odliczeniem do ich wysokości.

Na domiar złego w trakcie roku 2014 zmieniła się w ustawie o podatku dochodowym definicja samochodu osobowego. Za takie są traktowane obecnie niektóre te pojazdy, które wcześniej były uznawane w tym podatku za ciężarowe i jako takie są traktowane w prawie o ruchu drogowym. Niewątpliwie powyższe wywoła ponowne spory interpretacyjne przy określaniu, czy samochód spełniający definicję w podatku dochodowym, a w prawie o ruchu drogowym traktowany jako ciężarowy, jest samochodem osobowym na potrzeby odliczenia (w postaci np. samochodu z kratką).

Dofinansowanie zakupu bez ulgi

Ulga rehabilitacyjna obejmuje jedynie te wydatki, które podatnikowi nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Jeżeli podatnik otrzymał dofinansowanie częściowe, odliczeniu obejmuje jedynie różnicę pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie (czyli jedynie ta część, która faktycznie obciążyła budżet podatnika).

Ulga nie przysługuje także w przypadku, gdy omawiane wydatki poniosły osoby inne, aniżeli wyżej wymienione.

Dla kogo odliczenie?

Ulgę rozliczają podatnicy rozliczający się na formularzach PIT-28, PIT-36 i PIT-37. Wykazuje się ją w załączniku PIT/O i następnie przenosi do zeznania rocznego. Warto także pamiętać, iż wydatków odliczonych przykładowo w zeznaniu PIT-28 nie można odliczyć w innym, jeżeli podatnik składa kilka rozliczeń rocznych.