Rozwiązanie spółki jawnej: za zaległości w VAT odpowiadają wspólnicy

Przeczytaj także: Przekształcenie spółki osobowej w kapitałową: odpowiedzialność wspólników

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 108 § 2 pkt 2 Ordynacji podatkowej do wszczęcia postępowania nie może dojść m.in. przed dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego. Obowiązek jej doręczenia implikuje bardzo istotną okoliczność, a mianowicie konieczność istnienia adresata decyzji, czyli podatnika. W sytuacji zatem kiedy podmiot, do którego skierowano decyzję, uległ rozwiązaniu brak jest prawnej możliwości skutecznego jej doręczenia. Wskutek rozwiązania bowiem przestaje istnieć podmiot stosunków podatkowych, a tym samym brak jest możliwości określenia przez organ podatkowy w drodze decyzji wysokości zobowiązania podatkowego (por. postanowienie NSA z 13 października 2011 r., I FSK 1622/10). Ważne jest przy tym, że aby przeszkoda do wszczęcia postępowania w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, w postaci braku doręczenia decyzji podatnikowi zaistniała, do likwidacji musi dojść przed doręczeniem decyzji w postępowaniu przed organem pierwszej instancji (por. wyrok NSA z 5 grudnia 2014 r., I FSK 94/14).

Zgodnie bowiem z art. 115 § 4 Ordynacji podatkowej orzeczenie o odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania nie wymaga uprzedniego wydania decyzji, o której mowa w art. 108 § 2 pkt 2.

Przepis art. 115 § 4 Ordynacji podatkowej znajduje także zastosowanie do rozwiązania spółki, o czym stanowi art. 115 § 5 Ordynacji podatkowej. Oznacza to, że ustanie bytu prawnego spółki osobowej, w przeciwieństwie do spółki kapitałowej, nie stanowi przeszkody uniemożliwiającej wszczęcie postępowania w sprawie odpowiedzialności podatkowej jej wspólnika.

Możliwość powstania zobowiązania podatkowego z tytułu odpowiedzialności osoby trzeciej trwa do momentu upływu 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa (art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej). Co ważne, wskazany okres nie jest czasem, w którym ma dojść do doręczenia decyzji osobie trzeciej, ale jedynie do jej wydania przez organ podatkowy (por. wyrok NSA z 23 lutego 2011 r., I FSK 292/10).

Oznacza to, że jakiekolwiek czynności podejmowane w celu utrudnienia doręczenia decyzji (np. doprowadzenie do awizowania korespondencji zawierającej decyzję w okresie bezpośrednio poprzedzającym upływ pięcioletniego terminu do jej wydania, w celu odbioru po upływie tego terminu) nie będą skutkowały uwolnieniem się przez wspólnika od odpowiedzialności za zaległości spółki. Decydująca jest bowiem data wydania decyzji, a ta w głównej mierze zależy od oceny organu co do zupełności zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Tym samym organy podatkowe mogą faktycznie określić zobowiązanie podatkowe spółki jawnej do upływu ostatniego dnia pięcioletniego terminu.

Co ważne, wskazany termin nie może być przerwany bądź zawieszony. Oznacza to, że tylko i wyłącznie w okresie 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa organ ma kompetencje do wydania decyzji o odpowiedzialności wspólnika spółki osobowej. Po jego upływie wspólnik spółki jawnej zostaje uwolniony od ryzyka ponoszenia odpowiedzialności za zaległości spółki.