Wspólne konto bankowe w podatku od spadków i darowizn

Przeczytaj także: Darowizna pieniędzy od rodziców z USA zwolniona z podatku

Odpowiedzi w tym zakresie udzielił ostatnio Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 15 marca 2016 r., nr IBPB-2-1/4515-224/15/MCZ. Sprawa tyczyła się wnioskodawczyni, która była współwłaścicielem trzech rachunków oszczędnościowych wraz ze swoją kuzynką.

Wszystkie środki pieniężne zgromadzone na tych rachunkach należały do kuzynki zainteresowanej. Współwłaścicielem kont została ona z uwagi na zły stan zdrowia i wiek kuzynki jak też fakt sprawowania nad nią przez zainteresowaną opieki.

Otóż wnioskodawczyni środki finansowe z kont bankowych wypłacała na polecenie ich właścicielki, czyli kuzynki i tylko na cele związane z zaspokojeniem jej potrzeb.

Kuzynka zmarła pod koniec 2011 r. Jej jedynym spadkobiercą był brat, któremu bank wypłacił połowę pozostałych środków na koncie. Wypłata reszty została uzależniona od wydania dyspozycji przez wnioskodawczynię - ta zamierza ją złożyć, a po przekazaniu pieniędzy spadkobiercy zlikwidować konta.

Co podlega opodatkowaniu?

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w udzielonej odpowiedzi w pierwszej kolejności wskazał na zakres opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Podatkowi temu podlega mianowicie nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Opodatkowane jest także nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Rachunek bankowy czyli co?

Dyrektor katowickiej izby wskazał także na uregulowania Kodeksu cywilnego oraz prawa bankowego w zakresie tworzenia rachunków bankowych.

Organ podatkowy dodał również, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że rachunek bankowy pełni dwie funkcje, tj. z jednej strony umożliwia posiadaczowi gromadzenie na nim środków pieniężnych, z drugiej zaś zlecanie rozliczeń. Ponadto jest narzędziem księgowym służącym do ewidencjonowania stanu środków pieniężnych oraz operacji rozliczeniowych. Funkcji gromadzenia środków na rachunku bankowym przypisać należy cechy właściwe depozytowi nieprawidłowemu, natomiast funkcji przeprowadzania rozliczeń – cechy zlecenia. Sąd ten wyjaśnił także, że bank przyjmując środki pieniężne na przechowanie przejmuje obowiązki depozytariusza i jest obowiązany zwrócić środki pieniężne na każde żądanie posiadacza rachunku, a jego odpowiedzialność trwa do czasu rzeczywistego spełnienia świadczenia.

W konsekwencji Sąd uznał, że z chwilą wpłaty pieniędzy do banku posiadacz traci ich własność na rzecz banku, a nabywa wierzytelność o zwrot takiej samej ich wartości w formie gotówkowej lub bezgotówkowej na rzecz swoją lub osoby trzeciej.

Czyje są środki pieniężne na koncie bankowym?

W wydanej interpretacji organ podatkowy podkreślił, iż w orzecznictwie przyjmuje się, że przy określaniu, komu przysługuje wierzytelność o zwrot kwoty wpłaconej na rachunek bankowy istotne jest kto dokonywał wpłaty, czyli czyją własność stanowiły one przed ich wpłaceniem.
To z faktu dokonania wpłaty przez daną osobę wynika bowiem domniemanie faktyczne, że środki te należały do osoby dokonującej wpłaty.

Na tej podstawie Dyrektor katowickiej izby uznał, że posiadanie wspólnego rachunku bankowego nie przesądza jeszcze o własności zgromadzonych na nim środków.

W interpretacji czytamy, że „(...)Samo dokonanie wpłaty pieniędzy na wspólny rachunek bankowy przez jednego z jego posiadaczy (współwłaściciela) bez zawierania umowy darowizny czy chociażby działania w celu dokonania nieodpłatnego przysporzenia w majątku tego posiadacza, nie skutkuje dla drugiego współposiadacza rachunku bankowego automatycznym nabyciem tych środków pieniężnych.

Taka sytuacja mogłaby przykładowo wystąpić gdyby doszło do zawarcia umowy darowizny lub/i faktycznego przekazania środków finansowych przez jednego ze współwłaścicieli konta na rzecz drugiego współwłaściciela. Jednakże samo uczynienie drugiej osoby współwłaścicielem konta nie oznacza, iż osoba, której pieniądze wpływają na wspólne konto poprzez tą wpłatę dokonuje kosztem swego majątku darowizny na rzecz drugiego współwłaściciela.(...)”

Skoro zatem w opisanej sprawie wszystkie pieniądze należały do kuzynki zainteresowanej, nie ma podstaw do stwierdzenia, iż u niej powstał z tego tytułu obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn.