Spłata spadku z podatkiem od czynności cywilnoprawnych

Przeczytaj także: Zniesienie współwłasności spadku w podatku PCC

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Ojciec wnioskodawczyni zmarł 15.06.2015 r. Następnie 24.02.2016 r. doszło przed notariuszem do poświadczenia dziedziczenia. Do spadku stanęła zainteresowana oraz wdowa po spadkodawcy, działająca w imieniu swoim oraz na rzecz trójki swoich małoletnich dzieci.

Wnioskodawczyni przyjęła spadek po zmarłym z dobrodziejstwem inwentarza. Spadek ten ma zostać w przyszłości spłacony przez pozostałych spadkobierców, zaś wysokość spłaty nie przekroczy wartości przyjętego przez zainteresowaną spadku.

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy spłata taka będzie opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 223, ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Iurii Sokolov - Fotolia.com

Podatek od spadku

W przypadku spłaty otrzymanej w zamian za odziedziczony majątek po zmarłym, trzeba liczyć się z podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:
a. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
b. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
c. (uchylona)
d. umowy darowizny − w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
e. umowy dożywocia,
f. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności − w części dotyczącej spłat lub dopłat,
g. (uchylona)
h. ustanowienie hipoteki,
i. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
j. umowy depozytu nieprawidłowego,
k. umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej lub, stosownie do pkt 3 z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody − od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3. (...)

Należy zauważyć, iż art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Jako czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie została wymieniona spłata lecz nabycie rzeczy lub prawa majątkowego. Jak wynika z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy podatkowi temu podlegają umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat i dopłat.

W przypadku umowy o dział spadku lub o zniesienie współwłasności obowiązek podatkowy, zgodnie z treścią art. 4 pkt 5 ww. ustawy, ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności. Stosownie natomiast do art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy podstawę opodatkowania przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku.

Przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowują dział spadku, jeżeli wiąże się z obowiązkiem spłat lub dopłat. Spłata stanowi wyrażoną w pieniądzu równowartość udziału w majątku spadkowym i występuje wówczas przy dziale spadku, gdy całość majątku spadkowego przyznano jednemu lub kilku ze spadkobierców. Natomiast dopłata ma wyrównać różnice powstałe wskutek fizycznego podziału majątku między spadkobierców, gdy zachodzą rozbieżności między faktycznie przyznaną im częścią majątku a udziałem w spadku.

Jak wyżej wskazano umowa o dział spadku, przewidująca obowiązek spłaty podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z treścią art. 4 pkt 5 ww. ustawy obowiązek podatkowy w tym przypadku ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności. W przedstawionym zdarzeniu obowiązek podatkowy nie będzie ciążył na Wnioskodawczyni. Otrzyma ona bowiem jedynie spłatę udziału w masie spadkowej a nie własność rzeczy lub prawa majątkowego. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów