Darowizny na cele pożytku publicznego w rozliczeniu PIT 2016

Przeczytaj także: Darowizny na cele kultu religijnego w rozliczeniu podatkowym 2016

Aby jednak pomoc dla potrzebujących była nagrodzona, podatnik musi odpowiednio dużo zarabiać. Ustawodawca wymaga bowiem osiągania określonego rodzaju dochodów (a mówiąc dokładniej, określonego sposobu ich opodatkowania) jak też wprowadza limit wartościowy odliczenia. Wskazuje przy tym także krąg podmiotów uprawnionych do otrzymania darowizny, aby ta mogła być odliczona oraz sposób jej udokumentowania. Aby zatem cieszyć się odliczeniem, trzeba spełniać szereg warunków ustawowych.

Jak działa ulga?

Art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) mówi, że dochód przed jego opodatkowaniem (w przypadku ryczałtowców istotny jest natomiast przychód) ulega pomniejszeniu o kwoty darowizn przekazanych na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego, czyli cele charytatywne. Jest to zatem odliczenie od dochodu.

Aby jednak darowizna podlegała odliczeniu, musi być przekazana wyłącznie organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tejże ustawy, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele.

Powyższe oznacza, że ważny jest nie tylko cel samej darowizny, ale także to, komu ona zostanie przekazana. Bez pośrednika (czyli określonej organizacji) się tutaj nie obędzie mimo, że docelowo darowizna i tak trafi (a przynajmniej powinna trafić) do wskazanej osoby. Każdy, kto chciałby sobie skrócić drogę przekazanej darowizny i dokonać jej bezpośrednio na rzecz potrzebującego, jej wartości w rocznym PIT nie uwzględni.

Działalność pożytku publicznego, czyli cele charytatywne

Odliczyć od dochodu można jedynie darowizny przekazane na cele charytatywne. Czym jest taki cel? Ustawodawca zdefiniował je w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Chodzi tutaj mianowicie o działalność pożytku publicznego, czyli działalność społecznie użyteczną, prowadzoną przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie. Sfera tych zadań obejmuje zaś zadania w zakresie:

1. pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;
2. wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
3. działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;
4. działalności charytatywnej;
5. podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
6. działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego;
7. ochrony i promocji zdrowia;
8. działalności na rzecz osób niepełnosprawnych;
9. promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;
10. działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
11. działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;
12. działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;
13. działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej;
14. działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;
15. nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania;
16. wypoczynku dzieci i młodzieży;
17. kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
18. wspierania i upowszechniania kultury fizycznej;
19. ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;
20. turystyki i krajoznawstwa;
21. porządku i bezpieczeństwa publicznego;
22. obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
23. upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji;
24. ratownictwa i ochrony ludności;
25. pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą;
26. upowszechniania i ochrony praw konsumentów;
27. działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami;
28. promocji i organizacji wolontariatu;
29. pomocy Polonii i Polakom za granicą;
30. działalności na rzecz kombatantów i osób represjonowanych;
31. promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą;
32. działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka;
33. przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym;
34. działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w ustawie w zakresie określonym wyżej

Beneficjent darowizny

Darowizna, aby podlegała odliczeniu nie może zostać bezpośrednio przekazana osobie potrzebującej. Potrzebny jest tutaj pośrednik w postaci odpowiedniego (a więc określonego w przepisach prawa) podmiotu, który także został określony w ustawie o pożytku publicznym i wolontariacie (art. 3 tejże ustawy), a więc mówiąc w pewnym uproszczeniu, organizacja pożytku publicznego.

Ustawa wskazuje, że darowizna winna być przekazana na rzecz określonych organizacji pozarządowych (osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacji i stowarzyszeń) działających w sferze zadań publicznych określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego (a więc wymienionych wyżej), które nie są jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych i nie działają w celu osiągnięcia zysku.

Do powyższych zaliczane są także:

1. osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego
2. stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego
3. spółdzielnie socjalne;
4. spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

Odliczeniu nie podlegają darowizny przekazane na rzecz partii politycznych, związków zawodowych i organizacji pracodawców, samorządów zawodowych i fundacji utworzonych przez partie polityczne.

Powyższe wyłączenie wynika z samej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która wprost wskazuje, że odliczeniu nie podlegają darowizny poniesione na rzecz:

1. osób fizycznych (czyli ludzi);
2. osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami.

Tylko 6% dochodu można odliczyć

Obok opisanych wyżej warunków formalnych odliczenia, ustawodawca ograniczył także wartość odliczenia tak, aby darowizny takie nie nadszarpnęły zbyt mocno budżetu państwa z tytułu wpływów z podatku dochodowego. Mówiąc innymi słowy, aby się tutaj z kimś dzielić, trzeba przyzwoicie zarabiać. Limit odliczenia nie jest bowiem zbyt wysoki i uzależniony od dochodów danej osoby. Dodatkowo dzieli się on na aż trzy różne odliczenia.

Jeżeli zatem przykładowo roczny dochód podatnika wynosi 30 000 zł, może wykazać maksymalne odliczenie przekazanych darowizn na poziomie zaledwie 1 800 zł. Jeżeli darował więcej (o co nietrudno chociażby w samej uldze na krew) jego odliczenie zostanie ograniczone do tej kwoty.

Formalności i dokumenty

Szczytny cel i dobre serce to za mało, aby odliczyć przekazane darowizny. Ustawodawca jak zwykle wymaga tutaj odpowiednich dokumentów, które potwierdzą jej przekazanie jak i wskażą wartość takiej darowizny. Pamiętajmy, że te mogą być zarówno pieniężne jak i niepieniężne. Pamiętajmy przy tym, że te mogą być zarówno pieniężne jak i rzeczowe.

Z określeniem wartości darowizny nie ma problemu, gdy przyjmuje ona formę pieniężną. Odliczyć można bowiem przekazaną kwotę (pamiętając o limicie 6% dochodu). Darowizna taka musi jednakże zostać potwierdzona dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego (czyli odpowiedniej instytucji). Żaden inny sposób zapłaty nie wchodzi w grę. Nie można zatem środków pieniężnych przekazać gotówką, np. w kasie danej organizacji, czy też za pośrednictwem wolontariusza.

Wszystko się komplikuje w przypadku darowizn rzeczowych. Tutaj bowiem darczyńca musi posiadać dowód, z którego jasno będą wynikać dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu. Warto zatem zadbać o to, aby przekazanie takiej darowizny przyjęło formę pisemną (w tym także w formie aktu notarialnego).

Darowiznę rzeczową trzeba przy tym wycenić. Odliczeniu podlega jej bowiem odpowiednik pieniężny. Jak wycenę sporządzić? Przepisy podatkowe mówią o wartości rynkowej darowizny z dnia jej dokonania. Wartość tę określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca przekazania.

Organ podatkowy ma prawo zakwestionować wartość darowizny podanej w umowie lub wystąpić o taką zmianę do podatnika jeżeli uzna, że określona przez podatnika wartość odbiega od ceny rynkowej.

Jeżeli natomiast przedmiotem darowizny są towary opodatkowane podatkiem VAT, wartością darowizny jest tutaj kwota towarów wraz tym podatkiem w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej darowizny.

W przypadku darowizn dokonywanych na rzecz organizacji zagranicznej należy dodatkowo pamiętać, że prawo do odliczenia takiej darowizny przysługuje jedynie, gdy następuje ona na rzecz organizacji określonej w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącej działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, oraz pod warunkiem:

1. udokumentowania przez podatnika oświadczeniem tej organizacji, iż na dzień przekazania darowizny była ona równoważną organizacją do organizacji, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego, realizującą cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i prowadzącą działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych oraz
2. istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, na którego terytorium organizacja posiada siedzibę.

Jakie dochody?

Z omówionego odliczenia nie mogą skorzystać wszyscy. Uprawnieni są do niego jedynie podatnicy rozliczający się na formularzach PIT-28, PIT-36 i PIT-37. Ustawodawca wymaga tutaj zatem osiągania przychodów opodatkowanych wg skali podatkowej bądź ryczałtem ewidencjonowanym. Samo odliczenie wykazuje się w załączniku PIT/O, a następnie jego wartość przenosi się do zeznania rocznego. W załączniku obok wartości darowizny należy podać także kwotę odliczenia oraz dane obdarowanego.