Podwykonawca w usługach budowlanych i podatku VAT: nowe wyjaśnienia

Przeczytaj także: Kto i kiedy składa informację VAT-27 z odwrotnym obciążeniem?

Nie tylko towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy o VAT są rozliczane w ramach procedury odwrotnego obciążenia. Od początku 2017 r. do ustawy został bowiem dodany nowy załącznik, który zawiera usługi w ten sposób rozliczane. Wszystkie pozycje tego załącznika, oprócz pierwszej, tyczą się usług budowlanych.

Aby jednak roboty budowlane rozliczać w ten specyficzny sposób, spełnione muszą zostać trzy podstawowe warunki:

1. usługodawcą musi być podatnik VAT, u którego sprzedaż taka nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ustawy (a więc usługodawca nie korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT),
2. usługobiorcą musi być czynny podatnik VAT,
3. usługodawca świadczy swoje usługi jako podwykonawca.

Kim jest podwykonawca?

Opisane wyżej warunki należy spełnić łącznie, aby odwrócony VAT do określonych usług zastosować.
Ustawodawca posłużył się tutaj pojęciem podwykonawcy, przy czym go nie zdefiniował w przepisach podatkowych. Stąd też powstały wątpliwości jak należy je rozumieć.

Odpowiedzi starano się udzielić w odpowiedziach na interpelacje poselskie w tym właśnie zakresie.

I tak Minister Rozwoju i Finansów w odpowiedzi na interpelację z dnia 20 grudnia 2016 r. nr 8831, udzielonej w dniu 26 stycznia 2017 r. (pismo nr PT1.054.2.2017) wyjaśnił, że „(...) Zgodnie z definicją zawartą w internetowym wydaniu Słownika języka polskiego „podwykonawca - to firma lub osoba wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy”. Tak definiowane pojęcie podwykonawcy nie powinno zatem - w mojej ocenie - rodzić wątpliwości ani rozbieżności interpretacyjnych (Ministerstwo Finansów jest w stałym kontakcie z Krajową Informacją Podatkową, co więcej regularnie odbywają się spotkania konsultacyjne mające przeciwdziałać występowaniu rozbieżności). (...)”

Jak nietrudno zauważyć, w odpowiedzi tej odniesiono się jedynie do pierwszego podwykonawcy, czyli firmy bądź osoby wykonującej prace na zlecenie głównego wykonawcy. Nie ma natomiast przeszkód, aby kolejna firma działała na zlecenie już podwykonawcy. Czy i w takich transakcjach odwrócony VAT należy stosować?

Kwestię tę dostrzeżono w kolejnych wyjaśnieniach

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów w odpowiedzi z dnia 7 lutego 2017 r., nr PT10.054.1.2017.TXZ.67E na interpelację poselską nr 9331 wyjaśnił, że „(...)Jeżeli usługa budowlana jest świadczona bezpośrednio na rzecz zleceniodawcy, np. generalny wykonawca inwestycji świadczy usługi na rzecz inwestora, wówczas takie usługi są świadczone na zasadach ogólnych i mechanizm odwróconego obciążenia nie ma w tym przypadku zastosowania. Natomiast przy dalszych „podzleceniach” usług przez generalnego wykonawcę należy przyjąć podejście, zgodnie z którym każdy podatnik świadczący usługi budowlane na rzecz głównego wykonawcy w ramach prowadzonej inwestycji, jest już podwykonawcą i usługi te powinny być opodatkowane zgodnie z mechanizmem odwróconego obciążenia. Każde zlecenie usług budowlanych kolejnym podatnikom w takim szeregu zleceń będzie również uznane za podwykonawstwo w stosunku do usługi głównej, świadczonej przez generalnego wykonawcę na rzecz inwestora. (...)”

Zatem nie tylko usługi wykonywane przez pierwszego podwykonawcę, ale także każdego kolejnego w łańcuchu tych usług powinny być tutaj rozliczane w ramach odwrotnego obciążenia (o ile oczywiście spełnione są pozostałe warunki opisane na początku).

Niestety problemów jest tutaj znacznie więcej. Nie wiadomo bowiem, jak zachować się w przypadku jedynie refakturowania usług budowlanych, czy dostaw towarów świadczonych wraz z montażem.

Ministerstwo Finansów w przywołanych odpowiedziach wskazało też, że w najbliższym czasie zostanie wydana broszura informacyjna dotycząca zmian w podatku VAT, które miały miejsce z początkiem 2017 r. W broszurze tej zostanie opisana m.in. kwestia podwykonawstwa usług budowlanych oraz całe zagadnienie objęcia tych usług mechanizmem odwróconego obciążenia.