Wspólne rozliczenie małżonków i osób samotnych obniża podatek

Przeczytaj także: Zeznanie podatkowe: Preferencyjne opodatkowanie bez granic czasowych dopiero od tego roku!

Termin rozliczenia z fiskusem z zeszłorocznych zarobków mija w tym roku 2 maja, czyli za ok. 4 tygodnie. Coroczny cykl „PIT Last Minute” rozpoczynamy od materiału dotyczącego obniżania zobowiązania podatkowego dzięki wspólnemu rozliczeniu małżonków oraz uldze dla rodziców samotnie wychowujących dzieci. W ubiegłym roku z obydwu form rozliczeń skorzystało ponad 9,8 mln Polaków.

Im większa różnica w dochodach, tym większe oszczędności

Co do zasady mąż i żona składają dwie oddzielne roczne deklaracje podatkowe. Jednakże małżeństwa osiągające przychody opodatkowane na zasadach ogólnych, między którymi istnieje wspólność majątkowa i których związek trwał cały rok, mogą złożyć wspólne rozliczenie, nawet jeśli jedno z nich nie osiągnęło żadnych dochodów (art. 6 ust. 2 i 3 ustawy o PIT). To przywilej, który polega na zsumowaniu dochodów małżonków, podzieleniu ich na pół, obliczeniu podatku od połowy i pomnożeniu go następnie razy dwa.

W praktyce najwięcej na przywileju korzystają te pary, u których roczne dochody jednego małżonka przekroczyły pułap skali podatkowej, czyli 85 528 zł, a zarobek drugiego był niski lub nie miał go wcale.

Przykład
Mąż prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych, która w 2016 r. po odliczeniu kosztów uzyskania przychodów, składek ZUS i innych odliczeń, przyniosła mu 100 tys. zł dochodu. Żona w 2016 r. pracowała na umowie zleceniu i jej zarobek z tego tytułu wyniósł 24 tys. zł.

1. Jeśli każdy z nich złoży oddzielnie roczny PIT, łącznie zapłacą 23 234 zł podatku (przed potrąceniem zapłaconych składek zdrowotnych):
   • podatek męża (przed potrąceniem zapłaconych składek zdrowotnych): 19 470 zł
     (85 528 zł * 18%) – 556,02 zł = 14 839,02 zł – podatek od kwoty nieprzekraczającej próg skali podatkowej
     (100 000 zł – 85 528 zł) * 32% = 4 631,04 zł – podatek od nadwyżki ponad próg skali podatkowej
   • podatek żony (przed potrąceniem zapłaconych składek zdrowotnych): 3 764 zł
2. Jeśli małżeństwo wykaże osiągnięte przez siebie łączne dochody np. na PIT-36 męża, łącznie zapłacą 21 208 zł podatku (przed potrąceniem zapłaconych składek zdrowotnych):
   • (100 000 zł + 24 000 zł)\2 = 62 000 zł
   • [(62 000 zł * 18%) – 556,02 zł] * 2 = 21 207,96 zł

Na wspólnym zeznaniu podatkowym za 2016 r. małżeństwo oszczędzi 2 026 zł.
Gdyby żona z naszego przykładu nie zarobiła w 2016 r. nic, a mąż sam zarobił 124 tys. zł, małżeństwo rozliczając się wspólnie, zaoszczędziłoby niecałe 6 tys. zł. Zgodnie z danymi Ministerstwa Finansów 1,36 mln osób skorzystało rok temu z możliwości wspólnego opodatkowania z małżonkiem, mimo, że nie uzyskało przychodów ze źródeł podlegających opodatkowaniu.

Oszczędzi małżeństwo z rocznym stażem i opodatkowane skalą

Możliwości sumowania dochodów w rocznej deklaracji nie mają małżonkowie, jeżeli dochody przynajmniej jednego z nich były opodatkowane podatkiem liniowym, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, kartą podatkową lub podatkiem tonażowym (eksploatacja statków morskich).

Wspólne dochody wykazuje się na druku PIT-36 lub PIT-37. Im szybciej małżeństwo złoży zeznanie, tym szybciej otrzyma zaoszczędzoną na wspólnym obliczeniu podatku różnicę. Fiskus na zwrot nadpłaty podatku ma 3 miesiące od dnia złożenia deklaracji podatkowej (art. 77 § 1 pkt. 5 Ordynacji podatkowej).

Samotny rodzic z niepracującym dzieckiem odzyska pół tysiąca

Wyliczenia podatku od połowy uzyskanych w 2016 r. dochodów może dokonać też rodzic lub opiekun prawny samotnie wychowujący dziecko (art. 6 ust 4 ustawy o PIT). Chodzi o panny, kawalerów, wdowy, wdowców, osoby po rozwodzie lub posiadające orzeczenie o separacji oraz pozostające w związku małżeńskim z małżonkiem pozbawionym praw rodzicielskich lub odbywającym karę pozbawienia wolności, które faktycznie samotnie wychowują dziecko:

• małoletnie,
• uczące się (w szkołach, nas studiach) do ukończenia 25. roku życia, o ile w 2016 r. nie pracowało lub uzyskało maksymalnie 3089 zł (po potrąceniu kosztów uzyskania przychodu, ale łącznie ze składkami ZUS) z tytułu pracy opodatkowanej na zasadach ogólnych lub z tytułu określonego w art. 30b ustawy o PIT,
• bez względu na wiek, jeśli dziecko otrzymuje zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną.

Tak samo jak w przypadku małżeństw, zarobki rodzica chcącego rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dziecko oraz jego dziecka, nie mogą być opodatkowane podatkiem liniowym, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, kartą podatkową, ani podatkiem tonażowym.
Przyjmując, że wszystkie powyższe warunki są spełnione, dziecko nie pracuje, a rodzic mieści się w I progu skali podatkowej, wnioskując o preferencyjne rozliczenie podatku w formie podwójnego podatku liczonego od połowy swoich dochodów, rodzic zaoszczędzi 556 zł.

Przykład 2
W 2016 r. matka wychowująca samotnie pełnoletnią córkę po odliczeniu kosztów uzyskania przychodów, składek ZUS i innych kwot zarobiła 40 tys. zł z tytułu umowy o pracę. Córka skończyła 21 lat i dostała się na studia stacjonarne. Nie osiągnęła żadnych dochodów. Matka zapłaci podatek w wysokości (przed potrąceniem zapłaconych składek zdrowotnych):

1. (40 000 zł * 18%) – 556,02 zł = 6 644 zł – składając rocznego PIT-37 bez wniosku o zastosowanie preferencyjnego opodatkowania
2. (40 000 zł + 0 zł)\2 = 20 000 zł
   [(20 000 zł * 18%) – 556,02 zł] * 2 = 6 088 zł – składając rocznego PIT-37 wraz z wnioskiem o zastosowanie preferencyjnego opodatkowania

Drobne zlecenia uczącego się dziecka nie wykluczają wspólnego rozliczenia

Jeśli córka z naszego przykładu uzyskała w 2016 r. dochody, rozliczenie się z fiskusem ze statusem samotnego rodzica będzie uzależnione od tego, ile córka zarobiła i na jakich zasadach była zatrudniona. Zakładając, że z tytułu umowy o dzieło opodatkowanej na zasadach ogólnych uzyskała po potrąceniu kosztów uzyskania przychodów np. 5 000 zł, matka nie będzie miała prawa rozliczyć się wspólnie z córką. Gdyby taką kwotę uzyskała z kilku zawartych tzw. umów drobnych zleceń opodatkowanych podatkiem zryczałtowanym na zasadach art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PIT (tj. do 200 zł), matka mogłaby rozliczyć się z córką.

Katarzyna Miazek,