Objaśnienia podatkowe jako ochrona podatników

Przeczytaj także: Zmiany w wydawaniu podatkowych interpretacji indywidualnych w 2017 r.

Co zrobić, gdy nie wiemy jak zachować się względem fiskusa w konkretnej sytuacji? Zapytać go o zdanie. Odpowiedź dostaniemy na piśmie - z reguły w ciągu 3 miesięcy od złożenia zapytania. Tak funkcjonują interpretacje indywidualne, które obecnie (od marca 2017 r.) wydaje Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Wniosek o wydanie interpretacji jest oczywiście płatny - kosztuje 40 zł od każdego stanu faktycznego.

Niestety odpowiedzi takiej (w postaci interpretacji indywidualnej) nie otrzymamy zawsze (co niedawno się zmieniło). I nie chodzi tutaj o ewentualne błędy formalne wniosku. Otóż pytać możemy jedynie w sprawach, które nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo gdy w tym zakresie sprawa została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego (zasady wydawania interpretacji podatkowy, objaśnień podatkowych czy utrwalonej praktyki interpretacyjnej - znalazły się w Dziale II Rozdziale 1a Ordynacji podatkowej: Interpretacje przepisów prawa podatkowego; art. 14a -14s).

W przypadku klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania można wystąpić za to o tzw. opinię zabezpieczającą. Niestety jest to rozwiązanie droższe (kosztuje bagatela 20 000 zł) oraz dłuższe (standardowy cza jej wydania to 6 miesięcy).

Oprócz powyższych Minister Rozwoju i Finansów wydaje też (z urzędu, a niekiedy na wniosek) interpretacje ogólne, czyli takie, które nie odnoszą się do konkretnego stanu faktycznego, a wskazują po prostu jak dane regulacje w określonych okolicznościach stosować.

Każdy się może jednak pomylić - nawet urzędnik. Niemniej skoro dana interpretacja miała ustrzec podatnika przed błędną wykładnią przepisów, a pomylił się nie sam zainteresowany a organ, to należało wprowadzić do przepisów moc ochronną interpretacji - czyli wyłączenie od odpowiedzialności.

I tak przepisy mówią tutaj, że zastosowanie się do interpretacji przed jej zmianą lub uchyleniem - nie może podatnikowi szkodzić. Podatnik nie poniesie z tego tytułu także sankcji karnych skarbowych jak też nie zapłaci odsetek od ewentualnego doliczonego podatku.

Nadto niekiedy wręcz, wskutek zastosowanie się do interpretacji, która następnie została zmieniona czy uchylona, możliwe jest uniknięcie zapłaty podatku - gdy zgodnie z bieżącym stanowiskiem ten powinien był wystąpić bądź powinien być wyższy od wyliczonego na podstawie tejże interpretacji (por. art. 14m §1 i §2 Ordynacji podatkowej).

Oczywiście moc ochronna takiej „wadliwej” interpretacji, co do skutków zapłaty podatku, jest ograniczona w czasie.

Moc ochronna objaśnień podatkowych

Przepisy regulujące objaśnienia podatkowe znalazły się w tym samym miejscu Ordynacji podatkowej, co interpretacje (zarówno indywidualne jak i ogólne). W przytoczonych wyżej wyjaśnieniach mowa jest jednak tylko o interpretacjach. Czy to oznacza, że objaśnienia podatkowe są jedynie wydawane natomiast w żaden sposób nie chronią podatników?

Nic bardziej mylnego. Ochrona podatników przed „błędami” popełnionymi w objaśnieniach jest tutaj taka sama jak w przypadku zastosowania się przez podatnika do interpretacji ogólnej czy indywidualnej (art. 14n §3 Ordynacji podatkowej), która następnie została uchylona czy zmieniona.

Czy nowe przepisy działają w praktyce? Pamiętajmy, że są to regulacje nowe i obecnie bardziej raczkują niż funkcjonują. Z instytucji objaśnień podatkowych Ministerstwo Finansów skorzystało, wydając w dniu 17 marca 2017 r. objaśnienia dotyczące stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia w transakcjach dotyczących świadczenia usług budowlanych.

Niestety objaśnienia te są bardzo ogólne i raczej wskazują na oczywiste stany faktyczne, których rozwiązanie na gruncie przepisów ustawy o VAT nie budziły wątpliwości interpretacyjnych (tudzież wątpliwości te były bardziej akademickie niż praktyczne). Sprawy nurtujące i faktycznie sprawiające problemy zostały w tych objaśnieniach pominięte. Stąd też opisana wyżej ochrona podatników w tym zakresie jest na chwilę obecną stosunkowo niewielka.