Kary umowne w kosztach i przychodach podatkowych

Przeczytaj także: Roboty budowlane: kary umowne nie zawsze w kosztach uzyskania przychodu

Kara umowna jako przychód z działalności gospodarczej

Powstaje tutaj pytanie, czy samo zastrzeżenie kary umownej w zawartej umowie oznacza dla jej potencjalnego odbiorcy przychód podatkowy?

Przytoczone regulacje wskazują, iż aby powstał przychód z tytułu kary umownej, ta nie może być „wirtualna”, a rzeczywista. Dlatego właśnie przychód powstaje w dacie otrzymania kary umownej, czyli z momentem otrzymania pieniędzy do kasy firmy, ich wpływu na rachunek bankowy podatnika czy dacie dokonania kompensaty, jeżeli w taki sposób zostanie ona uregulowana (por. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 24 lutego 2017 r., nr 2461-IBPB-1-2.4510.18.2017.1.ANK).

Kara umowna jako koszt podatkowy

Niestety, o ile fiskus zawsze będzie chciał podatek od firmy, która otrzymała karę umowną od swojego kontrahenta, tak temu ostatniemu nie zawsze pozwoli ją zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu (dzięki czemu przekazywana danina byłaby niższa).

Innych wyłączeń prawodawca wprost w ustawach podatkowych nie wymienił. Nie oznacza to jednak, że każda inna zapłacona kara umowna automatycznie będzie mogła zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodu (w rachunku podatkowym). Każdy wydatek, aby mógł zostać zaliczony do kosztów podatkowych musi bowiem spełniać ustawową definicję takich kosztów, czyli być poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Dodatkowo organy podatkowe wskazują także na racjonalność jego poniesienia oraz - w przypadku kar - „brak winy podatnika”.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 29 marca 2017 r., nr 2461-IBPB-1-1.4510.1.2017.2.BK wyjaśnił, że „(...) zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, mogą podlegać wyłącznie te kary umowne, których zapłata oparta jest na obiektywnych przesłankach, wskazujących, że podmiot zobowiązany do jej uiszczenia dochował należytej staranności, tj. podjął wszelkie działania stanowiące podstawę prawidłowej realizacji. Zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, nie mogą podlegać bowiem te kary umowne, których powstanie było następstwem celowego (świadomego) działania podatnika lub wynikało z jego zaniedbań, czy też niewłaściwego rozumienia zapisów umów z kontrahentami. Nie można bowiem na Skarb Państwa przerzucać odpowiedzialności za zaniedbania podmiotu gospodarczego (ryzyko gospodarcze) związane z realizacją umów (np. zatrudnieniem niewystarczającej ilości pracowników posiadających konieczne do wykonania usługi kwalifikacje, zawarcie niekorzystnej umowy, brak analizy treści umów przed ich podpisaniem).(...)”

Podobnie wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 30.01.2017 r. nr 2461-IBPB-1-1.4510.373.2016.1.BK.