Obowiązki płatnika przy delegowaniu pracowników do pracy w Niemczech

Przeczytaj także: Oddelegowanie do pracy za granicą a zaliczka na podatek

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Spółka świadczy usługi z zakresu zarządzania urządzeniami informatycznymi, doradztwa w zakresie informatyki, technologii informatycznych i komputerowych, z zakresu inżynierii i związanego z nią doradztwa technicznego, pozostałej działalności związanej z udostępnianiem pracowników. Zatrudnia pracowników, których niekiedy deleguje do pracy w Niemczech. Pracownik taki wyjeżdża na zasadach podróży służbowych na 2 tygodnie w miesiącu do Niemiec. Jego łączny pobyt w Niemczech nie przekracza jednak 183 dni w ciągu 12 miesięcy. Wynagrodzenie jest mu wypłacane przez spółkę polską (która to fakturuje spółkę niemiecką) w złotówkach.

W razie potrzeby pracownik może ponownie wyjechać w podróże służbowe, które nie trwają dłużej niż 2 tygodnie w miesiącu. Z góry nie wiadomo, czy pobyt pracownika za granicą w ciągu 12 miesięcy przekroczy 183 dni.

Nadto okres pracy w Niemczech nie jest z góry określony w umowie o pracę. Pracownik wyjeżdżający w podróż służbową jest związany umową o pracę z polską spółką. Spółka ta ponosi też odpowiedzialność za wyrządzone przez pracownika przy wykonywaniu obowiązków służbowych szkody.

Spółka ma wątpliwości, gdzie powinna opodatkować wynagrodzenie pracownika za czas przepracowany w Niemczech? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy i odstąpił od jego uzasadnienia prawnego. Stanowisko to było następujące:

„(...) W myśl art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1991 r., Nr 80, poz. 350, z późn. zm.; dalej: UPDOF), osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

W myśl art. 3 ust. 1a UPDOF, za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
1. posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Powyższe regulacje, w myśl art. 4a UPDOF stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.


Stosownie do treści art. 31 UPDOF osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, zwane dalej „zakładami pracy”, są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy – wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej.

Wyjątek od powyższej regulacji wprowadza art. 32 ust. 6 UPDOF, w myśl którego zakład pracy nie pobiera zaliczek na podatek dochodowy od dochodów uzyskanych przez pracownika z pracy wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pod warunkiem, że dochody te podlegają lub będą podlegać opodatkowaniu poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Na wniosek podatnika zakład pracy pobiera zaliczki na podatek dochodowy, stosownie do przepisów ust. 1-5, z uwzględnieniem art. 27 ust. 9 i 9a.

Jak zaprezentowano w stanie faktycznym pracownicy zostają wysyłani do wykonania zadania służbowego na terytorium Niemiec, w związku z powyższym zastosowanie znajdzie umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku z dnia 14 maja 2003 r. (Dz. U. 2005 r., Nr 12, poz. 90, zwana dalej UPO).

W myśl postanowień art. 15 ust. 1 UPO, z zastrzeżeniem postanowień artykułów 16, 17, 18 i 19 uposażenia, płace i podobne wynagrodzenia, które osoba mająca miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie otrzymuje z pracy najemnej, podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie, chyba że praca najemna wykonywana jest w drugim Umawiającym się Państwie. Jeżeli praca jest tak wykonywana, to otrzymywane za nią wynagrodzenie może być opodatkowane w tym drugim Państwie.

W myśl art. 15 ust. 2 UPO, bez względu na postanowienia ustępu 1 niniejszego artykułu wynagrodzenie, jakie osoba mająca miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie otrzymuje z pracy najemnej, wykonywanej w drugim Umawiającym się Państwie, podlega opodatkowaniu tylko w pierwszym Państwie, jeżeli:
a. odbiorca przebywa w drugim Państwie przez okres lub okresy nieprzekraczające łącznie 183 dni podczas dwunastomiesięcznego okresu, rozpoczynającego się lub kończącego w danym roku podatkowym, i
b. wynagrodzenie jest wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w drugim Państwie, i
c. wynagrodzenie nie jest ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca posiada w drugim Państwie.

Ustęp 3 art. 15 UPO, ogranicza wyjątek od opodatkowania na terytorium Państwa zamieszkania, stanowiąc, że postanowienia ustępu 2 nie mają zastosowania do wynagrodzenia otrzymywanego przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie, zwaną w tym ustępie „pracownikiem”, oraz wypłacanego przez lub w imieniu pracodawcy, który nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w drugim Umawiającym się Państwie, jeżeli praca ta wykonywana jest w tym drugim Państwie, i jeżeli:
a. pracownik wykonuje w ramach pracy najemnej również usługi na rzecz osoby innej niż pracodawca, która kontroluje bezpośrednio lub pośrednio sposób wykonania tych usług, i
b. pracodawca nie ponosi odpowiedzialności lub ryzyka za skutki pracy wykonanej przez pracownika.

Bez względu na poprzednie postanowienia niniejszego artykułu, wynagrodzenie otrzymywane z pracy najemnej, wykonywanej na pokładzie statku morskiego lub statku powietrznego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym albo na pokładzie statku eksploatowanego w żegludze śródlądowej, może być opodatkowane w tym Umawiającym się Państwie, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa.

Jak wynika z treści art. 15 ust. 1 UPO, podstawową zasadą jest opodatkowanie wynagrodzenia z tytułu pracy (z wyłączeniem przychodów określonych w art. 16-19 UPO) w państwie, w którym praca jest wykonywana. Jeżeli praca jest wykonywana w państwie innym aniżeli państwo miejsca zamieszkania pracownika, to obydwa państwa są uprawnione do opodatkowania tych przychodów z uwzględnieniem reguł unikania podwójnego opodatkowania.

Jeżeli są spełnione łącznie 3 przesłanki wynikające z treści art. 15 ust. 2 UPO, oraz niespełniona przynajmniej jedna przesłanka negatywna wynikająca w treści art. 15 ust. 3 wynagrodzenie pracownika mającego miejsce zamieszkania w Polsce oraz wykonującego pracę w Niemczech w okresie łącznie 183 dni podczas dwunastomiesięcznego okresu, rozpoczynającego się lub kończącego w danym roku podatkowym, podlegać będzie opodatkowaniu w Polsce i pracodawca w myśl art. 31 UPDOF zobowiązany będzie do poboru zaliczek na podatek dochodowy w Polsce.

Aby pracodawca wypłacający wynagrodzenie w Polsce za pracę wykonywaną w Niemczech mógł pobierać zaliczki na podatek w Polsce:
• pracownik nie może przebywać w Niemczech przez okres lub okresy przekraczające łącznie 183 dni podczas dwunastomiesięcznego okresu, rozpoczynającego się lub kończącego w danym roku podatkowym, i
• wynagrodzenie musi być wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Niemczech, i
• wynagrodzenie nie może być ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca posiada w Niemczech,

a ponadto przynajmniej jedna z poniższych przesłanek nie zostanie spełniona:
• pracownik wykonuje w ramach pracy najemnej również usługi na rzecz osoby innej niż pracodawca, która kontroluje bezpośrednio lub pośrednio sposób wykonania tych usług, i
• pracodawca nie ponosi odpowiedzialności lub ryzyka za skutki pracy wykonanej przez pracownika.

Wynikające z art. 15 ust. 3 UPO, regulacje stanowią odzwierciedlenie i sprecyzowanie teorii ekonomicznego pracodawcy, o której mowa w Komentarzu do Modelowej Konwencji w sprawie podatku od dochodu i majątku, a które w myśl punktu 8.3 Modelowej Konwencji w sprawie podatku od dochodu i majątku (wersja skrócona 15 lipca 2014) mogą być wprowadzone dwustronnie przez państwa obawiające się przyznania korzyści z wyłączenia przewidzianego w ustępie 2.

Podsumowując powyższe, w związku z faktem, że:
• w rozpatrywanym stanie faktycznym pracownik nie przebywa w Niemczech przez okres lub okresy przekraczające łącznie 183 dni podczas dwunastomiesięcznego okresu, rozpoczynającego się lub kończącego w danym roku podatkowym, i
• wynagrodzenie jest wypłacane przez pracodawcę który nie ma siedziby w Niemczech, i
• wynagrodzenie nie jest ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą posiada w Niemczech,

a ponadto:
• Wnioskodawca ponosi odpowiedzialność i ryzyko za skutki pracy wykonanej przez pracownika, co wynika z treści art. 120 § 1 Kodeksu Pracy oraz innych przepisów Kodeksu Pracy, mających zastosowanie do stosunku prawnego łączącego z pracownikiem

uznać należy, że w okresie 183 dni podczas dwunastomiesięcznego okresu, rozpoczynającego się lub kończącego w danym roku podatkowym wynagrodzenie pracownika wyjeżdżającego w podróż służbową do Niemiec będzie podlegało opodatkowaniu na terytorium RP i to na terytorium RP pracodawca powinien obliczać, potrącać i odprowadzać zaliczkę na podatek dochodowy. Jeżeli pobyt pracownika przekroczy łącznie 183 dni podczas dwunastomiesięcznego okresu rozpoczynającego się lub kończącego w danym roku podatkowym, pracodawca będzie zobowiązany do obliczania, potrącania i odprowadzania podatku od dochodu pracownika w Niemczech zgodnie z obowiązującymi tam przepisami.(...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów