Odliczenie VAT z faktury od podmiotu oczekującego na wpis do rejestru VAT

Przeczytaj także: Prawo do odliczenia VAT z faktur od podmiotu niezarejestrowanego

W skrajnych przypadkach weryfikacja złożonego zgłoszenia rejestracyjnego trwa nawet kilka miesięcy. A w tym czasie firma istnieje i musi się rozliczać. Mało tego - rozliczać muszą się także z transakcji zawartych z takimi start-upami inni przedsiębiorcy, a rejestracja takiego podatnika na potrzeby VAT często ma kluczowe znaczenie dla prawidłowości tych rozliczeń. Dlaczego?

Jak zatem powinien zachować się przedsiębiorca handlujący ze start-upem, który jest w trakcie procesu rejestracyjnego na potrzeby VAT? Z pytaniem tym wystąpili posłowie w interpelacji nr 15666. Zwrócili oni uwagę na rozbieżne stanowiska fiskusa w tej materii. Najpierw resort finansów uznał, że VAT-u z takich faktur odliczyć nie można. Później jednak Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że odliczenie jest możliwe pod warunkiem, że transakcja nie służy wyłudzeniu podatku VAT

W odpowiedzi na interpelację, po przebiciu się przez opis procesu rejestracyjnego w podatku VAT, czytamy iż zmiany w zakresie rejestracji i nałożenie na organy podatkowe nowych obowiązków weryfikacyjnych związane jest z wyłudzeniami tego podatku. Czas trwania procedury weryfikacyjnej w dużej mierze natomiast zależy od rzetelności danych zawartych w zgłoszeniu rejestracyjnych VAT-R oraz utrzymywanych kontaktów z organami podatkowymi. Im szybciej odpowiadamy na pytania fiskusa, tym szybciej on załatwi naszą sprawę związaną z rejestracją.

Co się natomiast tyczy odliczenia podatku VAT z faktur wystawionych przez podmioty będące w trakcie procesu weryfikacyjnego, udzielający odpowiedzi podkreślił, iż prawo do odliczenia VAT jest podstawowym i fundamentalnym prawem podatnika. Sama faktura jednakże nie tworzy prawa do odliczenia podatku w niej zawartego. Aby powstało prawo do odliczenia, u wystawcy faktury podatek VAT musi być wymagalny, co oznacza, że powstał obowiązek podatkowy z tytułu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz powstała także podstawa opodatkowania z tytułu zrealizowania jednej z czynności podlegających opodatkowaniu VAT. Niewystarczającym przy tym dla prawa do odliczenia podatku z danej faktury jest jedynie ustalenie, że dana usługa została wykonana, jeżeli nie zostanie wykazane, że to w wyniku czynności udokumentowanej tą właśnie fakturą rodzącej u sprzedawcy powstanie obowiązku podatkowego, doszło do nabycia tej usługi.

Udzielający odpowiedzi podkreślił przy tym, że w orzecznictwie TSUE nie ma generalnego zakazu odliczania VAT z faktur wystawionych przez podmioty niezarejestrowane, a wręcz przeciwnie. I to nam powinno wystarczyć (mimo że pierwotnie resort finansów twierdził co innego).

Zdaniem TSUE (sprawa C-438/09 Dankowski)
Podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku od wartości dodanej zapłaconego z tytułu nabycia usług wykonanych przez innego podatnika niezarejestrowanego jako podatnik podatku od wartości dodanej, w sytuacji gdy faktury zawierają wszystkie wymagane informacje, a w szczególności zawierają informacje niezbędne do ustalenia tożsamości osoby, która wystawiła te faktury, oraz rodzaju wykonanych usług. Prawo unijne sprzeciwia się przepisom krajowym, na mocy których podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku od wartości dodanej zapłaconego innemu podatnikowi będącemu usługodawcą niezarejestrowanym dla celów tego podatku.

Podatnik może jednak zostać pozbawiony prawa do takiego odliczenia, gdy na podstawie obiektywnych przesłanek okazałoby się, iż podatnik powinien wiedzieć, iż dane transakcje wiążą się z przestępstwem popełnionym przez dostawcę lub inny podmiot działający na wcześniejszym etapie obrotu.

Dlatego też brak zarejestrowania dostawcy towaru/usługodawcy jako podatnika VAT czynnego w związku z realizacją procesu rejestracji, jako taki nie pozbawia nabywcy towaru/usługi prawa do odliczenia podatku naliczonego. Jeżeli jednak pojawiłyby się wątpliwości odnośnie kontrahenta (gdzie brak rejestracji kontrahenta stanowi istotną okoliczność, która powinna być wzięta pod uwagę) nabywca powinien zachować szczególną ostrożność i przedsięwziąć wszystkie działania, jakich można od niego racjonalnie oczekiwać, w celu upewnienia się, że dokonywana przez niego transakcja nie prowadzi do udziału w przestępstwie podatkowym. Gdyby w czasie takiej weryfikacji okazało się, że kontrahent nie jest wiarygodny, nie należy zawierać transakcji.

Podsumowując

Niestety w odpowiedzi nie umieszczono wprost stwierdzenia, czy VAT z faktury wystawionej przez nowego przedsiębiorcę, będącego w trakcie procesu rejestracyjnego, można odliczyć. Podnoszono jedynie, że prawo unijne tego nie zabrania, ale pod warunkiem, iż nabywca dokona dodatkowej weryfikacji takiego kontrahenta i w zasadzie jest pewny co do tego, że transakcja nie jest przestępstwem. Nie mamy też co liczyć na zmianę przepisów, które doprecyzowałyby jak się zachować w takich sytuacjach. Dodatkowo odliczając podatek z takiej faktury trzeba mieć świadomość, iż fiskus zażąda od nas dodatkowych wyjaśnień w tek materii.

Na otarcie łez wskazano też, iż Ministerstwo Finansów skierowało do podległych organów zalecenie zintensyfikowania działań prowadzonych w procesie rejestracyjnym.