STIR: czy uczciwi podatnicy muszą obawiać się blokady konta bankowego?

Przeczytaj także: Fiskus już może blokować środki na rachunku bankowym

Nowe regulacje, które znalazły się w Ordynacji podatkowej z dniem 30 kwietnia 2018 r., uprawniają fiskusa do blokowania rachunku bankowego podatnika na 72 godziny, gdy ten będzie miał podejrzenie, iż podatnik może wykorzystywać działalność banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego.

Efektem blokady jest uniemożliwienie dysponowania czy korzystania środkami zgromadzonymi na rachunku. Nadto 72-godzinna blokada będzie mogła zostać wydłużona aż do 3 miesięcy. Pozbawienie przedsiębiorcy dostępu do jego środków finansowych nawet na bardzo krótki okres czasu może natomiast doprowadzić do istotnego zachwiania jego płynnością finansową, co w efekcie może spowodować nieodwracalne straty. Dlatego też słusznie podatnicy zaczęli się obawiać, czy fiskus nie będzie nadużywał tego rozwiązania, co może doprowadzić do wręcz katastrofalnych skutków w prowadzonym biznesie.

Rachunek VAT

Nadto już niebawem, bo w lipcu 2018 r. wejdą do ustawy o VAT przepisy w zakresie podzielonej płatności. Na ich mocy każdy podatnik VAT będzie miał nowy rachunek bankowy, zwany rachunkiem VAT. Zgromadzone na nim środki finansowe będą należeć wprawdzie do podatnika, niemniej będzie on mógł nimi rozporządzać w bardzo ograniczonym zakresie (co do zasady tylko w celu realizacji swoich zobowiązań w podatku VAT - czy to na rzecz skarbu państwa czy też swoich kontrahentów). Czy również i ten rachunek będzie mógł być blokowany przez fiskusa?

W odpowiedzi na interpelację poselską nr 18175 podsekretarz stanu Paweł Guza, reprezentujący Ministerstwo Finansów wskazał, że podstawowym i najważniejszym celem ustawy wprowadzającej STIR jest ograniczenie luki w podatku VAT spowodowanej wyłudzeniami dokonywanymi najczęściej przez zorganizowane grupy przestępcze. Przestępcy zarejestrowani dla celów VAT generują sztuczne transakcje zwane transakcjami karuzelowymi, w których to rachunki bankowe służą do wielokrotnych, szybkich transferów tych samych środków pieniężnych pomiędzy uczestnikami procederu. Transfery służą do pozorowania działalności gospodarczej. Faktycznym celem karuzel VAT jest wyłudzenie podatku VAT, co powoduje liczone w miliardach straty Skarbu Państwa.

Ustawa przewiduje natomiast dokonywanie przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej analizy ryzyka wykorzystywania banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do popełniania przestępstw podatkowych oraz przestępstw z nimi związanych (np. wystawianie pustych faktur). Analiza ta będzie w pełni zautomatyzowana i dokonywana przez systemy komputerowe w czasie niemal rzeczywistym. Szef KAS w swojej analizie będzie wykorzystywał, oprócz danych z baz podatkowych, otrzymywane codziennie informacje o rachunkach podmiotów kwalifikowanych w rozumieniu ustawy i transakcjach między tymi podmiotami oraz wskaźnik ryzyka ustalany przez izbę rozliczeniową w jej systemie teleinformatycznym (STIR). W rezultacie powstanie wskaźnik ryzyka ustalany przez Szefa KAS z uwzględnieniem zarówno danych bankowych jak i danych dostępnych Szefowi KAS.

Na podstawie wyników analizy Szef KAS będzie mógł blokować rachunki bankowego danego podmiotu na 72 godziny z możliwością przedłużenia blokady o 3 miesiące. Blokada będzie jednak stosowana w przypadku spełnienia ustawowych przesłanek jej dokonania.
Odpowiadający zapewnił, że blokada nie będzie stosowana, jeśli nie będzie zachodzić ustawowa przesłanka jej stosowania. Uczciwi przedsiębiorcy nie mają się zatem czego obawiać. Blokady rachunków nie będą też stosowane na masową skalę, a tylko w rzeczywiście uzasadnionych przypadkach, po przeprowadzeniu kompleksowej analizy ryzyka.

Co z rachunkiem VAT?

Blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego będzie dotyczyć każdorazowo tylko rachunku rozliczeniowego tego podmiotu. Niestety skutkiem blokady będzie także niemożność obciążenia rachunku VAT jako funkcjonalnie związanego z rachunkiem rozliczeniowym. Skoro bowiem obciążenie rachunku VAT jest dokonywane przez obciążenie rachunku rozliczeniowego, to w przypadku blokady tego ostatniego, nie będzie ono możliwe do wykonania.