Ulga rehabilitacyjna: odliczenie kosztów wyżywienia

Przeczytaj także: Podatek liniowy: nawet zawieszona firma wyłącza preferencyjne opodatkowanie

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W dniu 10 października 2017 r. wydano wnioskodawcy orzeczenie o zaliczeniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Orzeczenie wydano do 31.10.2020 r. i stwierdzono w nim, że niepełnosprawność istnieje od 43 roku (wnioskodawczyni urodziła się w 1951 r.), zaś ustalony stopień niepełnosprawności jest datowany od 3 lipca 2017 r.

W okresie 29.06-20.07.2017 r. wnioskodawczyni przebywała w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego. Pierwszego dnia pobytu poniosła opłaty w wysokości 945 zł za „Pakiet usług dodatkowych niefinansowanych z NFZ” oraz 758,10 zł za częściową odpłatność za koszty wyżywienia i zakwaterowania w sanatorium. W karcie informacyjnej leczenia sanatoryjnego wymieniono wszystkie zabiegi, którym była poddana zainteresowana, bez rozróżnienia, czy były to zabiegi rehabilitacyjne, czy leczniczo-rehabilitacyjne, ani czy były to zabiegi dodatkowe czy finansowane przez NFZ. Wnioskodawczyni posiada faktury potwierdzające poniesienie wydatków w związku z pobytem w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, które zawierają dane identyfikujące kupującego i sprzedającego, rodzaj zakupionej usługi oraz kwotę zapłaty.

Dodatkowo wnioskodawczyni jest właścicielką samochodu osobowego, który wykorzystywała m.in. na dojazd do sanatorium, na dojazd na zabiegi rehabilitacyjne do placówki odległej o 10 km od miejsca jej zamieszkania, dojazdy na ćwiczenia w basenie (2 razy w tygodniu), dwukrotnego wyjazdu do prywatnego gabinetu fizjoterapii w celu nauki i ewentualnych korekt ćwiczeń w ramach autoterapii (gabinetu odległego o 196 km). Najwyższe koszty związane z tym samochodem, tj.: koszty ubezpieczenia (2300 zł), przeglądu technicznego (2341 zł) oraz koszty naprawy (1050 zł) zostały poniesione na początku 2017 r.

Wnioskodawczyni wyjaśniła też, że opisane wydatki nie zostały sfinansowane ani dofinansowane ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i nie zostały Jej zwrócone w jakiejkolwiek formie.

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy w ramach ulgi rehabilitacyjnej może odliczyć koszty pobytu w sanatorium oraz wydatki ponoszone na samochód osobowy? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 200, z późn. zm.), podstawę obliczenia podatku, z zastrzeżeniem art. 29-30c oraz art. 30e, stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9, art. 24 ust. 1, 2, 3b-3e, 4, 4a-4e, ust. 6 lub art. 24b ust. 1 i 2, lub art. 25, po odliczeniu kwot wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Adam Wasilewski - Fotolia.com

Ulga rehabilitacyjna na turnus z wyżywieniem?

W ramach ulgi rehabilitacyjnej można odliczyć nie tylko koszty odbytych zabiegów rehabilitacyjnych w stosownym zakładzie uzdrowiskowym, ale też inne koszty z nim związane, w tym koszty wyżywienia. Nadto ulga obejmuje też wydatki ponoszone na samochód osobowy wykorzystywany na potrzeby niepełnosprawności.

Na podstawie art. 26 ust. 7a ww. ustawy, w brzmieniu mającym zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2017 r., za wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 6, uważa się wydatki poniesione na:
1. adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
2. przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
3. zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego;
4. zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
5. odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym;
6. odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne;
7. opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;
8. utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;
9. opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa;
10. opłacenie tłumacza języka migowego;
11. kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia;
12. leki - w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo);
13. odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:
a. osoby niepełnosprawnej - karetką transportu sanitarnego,
b. osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 - również innymi środkami transportu niż wymienione w lit. a;
14. używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16 roku życia - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł;
15. odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
a. na turnusie rehabilitacyjnym,
b. w zakładach, o których mowa w pkt 6,
c. na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży, o których mowa w pkt 11.

W myśl art. 26 ust. 7 pkt 4 powołanej ustawy, wysokość wydatków na cele określone w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 7c, ustala się na podstawie dokumentu stwierdzającego ich poniesienie, zawierającego w szczególności: dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi lub towaru) i sprzedającego (towar lub usługę), rodzaj zakupionego towaru lub usługi oraz kwotę zapłaty – w przypadkach innych niż wymienione w pkt 1-3.

Jak stanowi art. 26 ust. 7b ww. ustawy, wydatki, o których mowa w ust. 7a, podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

W myśl art. 26 ust. 7d ww. ustawy, warunkiem odliczenia wydatków, o których mowa w ust. 7a, jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:
1. orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
2. decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
3. orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.

Zgodnie z art. 26 ust. 7f ww. ustawy, ilekroć w przepisach ust. 7a jest mowa o osobach zaliczonych do:
1. I grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
a. całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
b. znaczny stopień niepełnosprawności;
2. II grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
a. całkowitą niezdolność do pracy albo
b. umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Podstawowym warunkiem odliczenia wydatków na cele rehabilitacyjne zgodnie z ww. przepisami jest posiadanie przez osobę, która poniosła wydatek, m.in. orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności. Co do zasady więc, odliczeniu podlegają wydatki poniesione od daty uzyskania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, chyba że w orzeczeniu tym wskazano, że stopień niepełnosprawności datowany jest wcześniej niż data wydania orzeczenia. W takiej sytuacji podatnik, który posiada orzeczenie o niepełnosprawności może odliczyć wydatki poniesione od dnia wskazanego w orzeczeniu jako data ustalenia stopnia niepełnosprawności lub data istnienia niepełnosprawności.

Zgodnie natomiast z art. 26 ust. 13a cyt. ustawy, wydatki na cele określone w ust. 1 podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub nie zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Wskazać należy, że nie wszystkie wydatki, które ponosi osoba niepełnosprawna będą podlegały odliczeniu w ramach przywołanego przepisu a tylko te, które są w nim wymienione. Odliczenie od dochodu wydatków możliwe będzie tylko wówczas, gdy mieszczą się one w katalogu art. 26 ust. 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Bowiem wszelkiego rodzaju ulgi i zwolnienia są wyjątkiem od konstytucyjnej zasady równości i powszechności opodatkowania, dlatego winny być interpretowane ściśle z literą prawa. Niedopuszczalna jest zatem ich interpretacja rozszerzająca. Zatem wydatki poniesione na inne cele – nawet wówczas gdy zostały poniesione w związku z niepełnosprawnością - nie korzystają z odliczeń w ramach omawianej ulgi.(…)

Możliwość odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatków poniesionych przez Wnioskodawczynię na pobyt w sanatorium (w tym kosztów wyżywienia i zakwaterowania), które jak wskazała Wnioskodawczyni jest zakładem lecznictwa uzdrowiskowego należy oceniać w kontekście art. 26 ust. 7a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z tym przepisem, za wydatki na cele rehabilitacyjne uważa się wydatki poniesione na odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne.

Z uwagi na fakt, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia „zakład lecznictwa uzdrowiskowego” należy posiłkowo odnieść się do przepisów ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1056, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 2 pkt 10 tejże ustawy, zakładem lecznictwa uzdrowiskowego jest zakład leczniczy, w którym podmiot leczniczy wykonuje działalność leczniczą w rodzaju ambulatoryjne lub stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, działający na obszarze uzdrowiska, utworzony w celu udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej, w ramach kierunków leczniczych i przeciwwskazań ustalonych dla danego uzdrowiska, w szczególności wykorzystujących warunki naturalne uzdrowiska przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych.