Podatek PCC od sprzedaży gospodarstwa rolnego

Przeczytaj także: Zwolnienie w PCC gdy zakup i darowizna gospodarstwa rolnego

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca prowadzi kancelarię notarialną, w której ma zostać sporządzony akt notarialny – umowa sprzedaży nieruchomości gruntowej rolnej niezabudowanej o powierzchni użytków rolnych 1,30 ha.

Sprzedawane grunty stanowią gospodarstwo rolne, ustalona cena opiewa na 100.000 zł, którą kupujący pokryje ze środków własnych. Nadto strony umowy sprzedaży nie łączy umowa dzierżawy gruntów stanowiących przedmiot sprzedaży, grunty te nie znajdują się w posiadaniu kupującego.

Przedmiotowe grunty powiększą gospodarstwo rolne kupującego, którego powierzchnia powstała w wyniku powiększenia będzie nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha. Nabywca gospodarstwo będzie prowadził przez co najmniej 5 lat od dnia nabycia.

W dniu zawarcia umowy sprzedaży krajowy limit pomocy de minimis w rolnictwie, o której mowa w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz.Urz. UE L 352 z 24.12.2013, str. 9) – rozliczany w okresie 3-letnim będzie wykorzystany. Wnioskodawca zadał pytanie, czy w takiej sytuacji zawarcie umowy sprzedaży jest zwolnione z podatku od czynności cywilnoprawnych? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1150 ze zm.) – podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

O powstaniu obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnej decyduje – w myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – moment dokonania czynności cywilnoprawnej.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Emelianov Evgenii - Fotolia.com

Zakup gospodarstwa rolnego nie zawsze zwolniony z PCC

Umowa sprzedaży gospodarstwa rolnego podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Pod pewnymi warunkami możliwe jednak jest tutaj zastosowanie zwolnienia. To się jednak musi mieścić w limicie pomocy de minimis w rolnictwie, przysługującego nabywcy.

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy – obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, którą określa się na zasadach wskazanych w art. 6 ust. 2.

Zgodnie natomiast z art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ww. ustawy – stawka podatku od umowy sprzedaży m.in. nieruchomości wynosi 2%.

Na podstawie art. 10 ust. 1 ww. ustawy – podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika. W myśl natomiast ust. 2 ww. przepisu – notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego.

Płatnicy obowiązani są uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej od uprzedniego zapłacenia podatku (art. 10 ust. 3 ww. ustawy).

Jak wynika z przywołanych przepisów, zawarcie umowy sprzedaży podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym, a w przypadku, gdy umowa sprzedaży jest dokonywana w formie aktu notarialnego obowiązkiem notariusza (jako płatnika) jest pobór tego podatku.

Niezależnie od powyższego, w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest zwolniona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 9 pkt 2 powołanej ustawy – zwalnia się od podatku sprzedaż własności gruntów, stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, wraz z będącymi ich częścią składową drzewami i innymi roślinami, pod warunkiem że w wyniku dokonania czynności zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, a powierzchnia gospodarstwa rolnego utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia będzie nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia; zwolnienie to stanowi pomoc de minimis w rolnictwie, o której mowa w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz.Urz. UE L 352 z 24.12.2013, str. 9).

Zwolnienie zawarte w art. 9 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ma charakter warunkowy, tzn. ma zastosowanie jeżeli zostaną spełnione wszystkie warunki w nim określone. Oznacza to, że umowa sprzedaży będzie zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych tylko wtedy, gdy w rozumieniu ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1892 ze zm.), w chwili dokonania czynności nabywca posiada już grunty rolne (użytki rolne), nabywany grunt będzie stanowił gospodarstwo rolne, a w wyniku dokonania czynności zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, którego powierzchnia będzie nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia.

Ostatnią przesłanką determinującą skorzystanie z omawianego zwolnienia od podatku jest spełnienie warunków do przyznania pomocy de minimis, a więc zawarcie się kwoty zwolnienia (ulgi podatkowej) w przysługującym podatnikowi limicie pomocy de minimis w rolnictwie.
W przypadku niedotrzymania któregokolwiek ze wskazanych w art. 9 pkt 2 ww. ustawy warunków zwolnienie od podatku nie może zostać zastosowane. (…)

Należy zwrócić uwagę, że preferencje w postaci zwolnienia w art. 9 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowią pomoc publiczną w rolnictwie. Kwotą pomocy przyznanej jest więc kwota ulgi podatkowej. Przy jej udzielaniu powinno się stosować przepisy rozporządzenia Komisji Unii Europejskiej nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz.Urz. UE L 352 z 24.12.2013, str. 9).

Stosownie do art. 3 ust. 2 rozporządzenia Komisji nr 1408/2013 – całkowita kwota pomocy de minimis przyznanej przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu nie może przekroczyć 15 000 EUR w okresie trzech lat podatkowych (od dnia 14 marca 2019 r. 20 000 EUR – zmiana wprowadzona przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia Komisji (UE) nr 2019/316 z dnia 21 lutego 2019 r. zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1408/2013 w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz.Urz. UE L 2019.51A.1)).

W myśl art. 3 ust. 3 rozporządzenia nr 1408/2013, łączna kwota pomocy de minimis przyznanej w okresie trzech lat podatkowych przez państwo członkowskie przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w zakresie podstawowej produkcji produktów rolnych nie może przekroczyć górnego limitu krajowego określonego w załączniku, tj. 225.700.000 EUR (od dnia 14 marca 2019 r. określonego w załączniku I, tj. 295 932 125 EUR). Pomoc de minimis uznaje się za przyznaną w dniu, w którym przedsiębiorstwo uzyskuje prawo otrzymania takiej pomocy zgodnie z obowiązującym krajowym systemem prawnym, niezależnie od terminu wypłacenia pomocy de minimis temu przedsiębiorstwu (art. 3 ust. 4 cyt. rozporządzenia).

Zgodnie z treścią pkt 8 preambuły do rozporządzenia Komisji nr 1408/2013 – okres trzech lat brany pod uwagę do celów rozporządzenia należy oceniać w sposób ciągły, zatem dla każdego przypadku nowej pomocy de minimis należy uwzględnić całkowitą kwotę pomocy de minimis przyznaną w ciągu danego roku podatkowego oraz dwóch poprzedzających lat podatkowych.

Art. 3 ust. 7 rozporządzenia Komisji nr 1408/2013, w brzmieniu obowiązującym do 13 marca 2019 r. stanowił – jeżeli z powodu udzielenia nowej pomocy de minimis pułap określony w ust. 2 lub górny limit krajowy, o którym mowa w ust. 3, zostałby przekroczony, nowa pomoc nie może być objęta przepisami niniejszego rozporządzenia. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu obowiązującym od 14 marca 2019 r. – jeżeli z powodu udzielenia nowej pomocy de minimis zostałyby przekroczone pułapy de minimis, górny limit krajowy lub górny limit sektorowy, o których mowa w ust. 2, 3 i 3a, nowa pomoc nie może być objęta przepisami niniejszego rozporządzenia.

Odnosząc się zatem do wywodów Wnioskodawcy, z których wynika, że zapis art. 9 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych dotyczący udzielenia pomocy de minimis nie ma znaczenia w przedmiotowej sprawie, gdyż ma charakter tylko informacyjny, należy stwierdzić, że w świetle powołanych powyżej przepisów są one bezpodstawne.

Skoro zwolnienie określone w art. 9 pkt 2 ustawy stanowi pomoc de minimis, co wynika jasno z tego przepisu, to do skorzystania ze zwolnienia, koniecznym jest zmieszczenie się przez beneficjenta w limitach określonych rozporządzeniem Komisji nr 1408/2013. Zapis ten nie ma więc charakteru informacyjnego; stanowi on warunek, którego spełnienie jest niezbędne dla skorzystania z ww. zwolnienia od podatku od czynności cywilnoprawnych.

Tym samym należy wskazać, że z uwagi na fakt, iż w dniu zawarcia opisanej we wniosku umowy sprzedaży krajowy limit pomocy de minimis w rolnictwie, o której mowa w ww. rozporządzeniu Komisji nr 1408/2013 rozliczany w okresie 3-letnim będzie wykorzystany – nie zostanie spełniony jeden z warunków determinujących skorzystanie ze zwolnienia, o którym mowa w art. 9 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. To oznacza, że na Wnioskodawcy jako płatniku podatku od czynności cywilnoprawnych będzie ciążył obowiązek pobrania podatku od czynności cywilnoprawnych od opisanej we wniosku umowy sprzedaży nieruchomości.

Zgodnie z art. 8 Ordynacji podatkowej – płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Notariusz zatem jest płatnikiem, który stosownie do przepisów Ordynacji podatkowej, jest zobowiązany do obliczenia, pobrania od podatnika i wpłacenia we właściwym terminie organowi podatkowemu podatku od czynności cywilnoprawnych należnego od określonych czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego.

Jeżeli na wysokość należnego podatku mają wpływ określone w przepisach prawa podatkowego wyłączenia albo zwolnienia od podatku, w celu ich zastosowania płatnik odbiera od podatnika oświadczenie o spełnieniu przesłanek określonych w przepisach prawa podatkowego.

W kontekście obowiązków wynikających z Ordynacji podatkowej notariusz jako płatnik nie jest zobowiązany i uprawniony do kwestionowania deklarowanych przez podatników okoliczności dokonywanych czynności.

Notariusz w związku ze sporządzeniem aktu notarialnego jest natomiast obowiązany do pobrania od podatnika (strony sporządzanej umowy) stosownego oświadczenia o spełnianiu bądź też niespełnianiu warunków określonych w konkretnym zwolnieniu przedmiotowym. Tym samym zakres obowiązków notariusza jako płatnika podatku jest uzależniony od okoliczności przedstawionych mu przez podatników.

Należy zaznaczyć, że organem podatkowym właściwym rzeczowo w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych jest naczelnik urzędu skarbowego i to on jest właściwy do zweryfikowania podstaw do udzielenia ulgi i wystawienia stosownego zaświadczenia (w tym dotyczącego pomocy de minimis).

Biorąc powyższe pod uwagę, na gruncie przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego, należy wskazać, że planowana umowa sprzedaży nieruchomości nie będzie korzystać ze zwolnienia od podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 9 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Nie zostaną bowiem spełnione wszystkie warunki niezbędne do skorzystania z tego zwolnienia. Obliczony podatek od czynności cywilnoprawnych z tytułu omawianej umowy sprzedaży nieruchomości nie będzie się bowiem mieścił w limicie pomocy de minimis w rolnictwie przysługującym kupującemu. Warunek niewykorzystania pomocy de minimis w rolnictwie jest warunkiem koniecznym do skorzystania z omawianego zwolnienia określonego w art. 9 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Na Wnioskodawcy (notariuszu) jako płatniku podatku od czynności cywilnoprawnych ciąży obowiązek badania spełnienia przez podatnika warunku dotyczącego pomocy de minimis. Do jego obowiązków w tym zakresie należy odebranie od podatnika oświadczenia o spełnieniu przesłanek określonych w przepisach prawa podatkowego, w tym oświadczenia o wykorzystanej pomocy de minimis. A zatem z tytułu zawarcia opisanej we wniosku umowy sprzedaży nieruchomości Wnioskodawca, jako płatnik podatku od czynności cywilnoprawnych, będzie miał obowiązek pobrania i odprowadzenia wymienionego podatku w wysokości 2% wartości rynkowej nieruchomości. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów