Dotacje unijne a podatek dochodowy

Przeczytaj także: Fundusze unijne: pomoc bezzwrotna a podatek PIT

Znając podstawowe „szczeble” realizacji środków pochodzących z pomocy unijnej, przeanalizujmy na przykładzie jednego z najbardziej popularnych wśród beneficjentów programu SPO WKP, jak w praktyce wygląda przepływ pieniędzy z Unii Europejskiej do polskiego przedsiębiorcy. W pierwszym etapie środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR ) przekazywane z budżetu Unii Europejskiej trafiają na tzw. rachunki funduszowe w Narodowym Banku Polskim, otwarte przez instytucję płatniczą (Ministerstwo Finansów). Środki przekazywane są w formie zaliczki lub, po wyczerpaniu środków zaliczkowych, w postaci refundacji. Z rachunku funduszowego w NBP, środki finansowe dystrybuowane są na rachunek programowy właściwy dla SPO WKP. Wprowadzenie takiej konstrukcji transferowej umożliwia instytucji płatniczej przedstawienie Komisji Europejskiej przejrzystego schematu rozliczeń finansowych w odniesieniu do konkretnego programu operacyjnego.

Następnym krokiem jest przekazanie środków zgromadzonych na rachunku programowym na rachunek instytucji zarządzającej. Z rachunków pomocniczych do tego rachunku dokonywane są płatności stanowiące refundację zweryfikowanych wydatków kwalifikowanych poniesionych przez poszczególnych beneficjentów SPO WKP .

W praktyce wskazany schemat przepływów pieniężnych od funduszu strukturalnego do konkretnego beneficjenta wzbogacał się o dodatkowy podmiot biorący udział w łańcuchu finansowym – budżet państwa. Z uwagi na fakt, iż znaczna część środków z Unii Europejskiej wpływała do Polski na zasadzie refundacji wydatków poniesionych przez końcowych beneficjentów pomocy, w celu umożliwienia płynnej absorpcji tych środków konieczne było zapewnienie zarówno współfinansowania, jak i prefinansowania wydatków ze środków budżetowych. W konsekwencji przyjęta w rundzie na lata 2004-2006 zasada prefinansowania zakłada, iż w początkowej fazie realizacji projektu związany z nim koszty pokrywa budżet państwa. Zwrot poniesionych nakładów następuje po etapie końcowym realizacji projektu, w ramach rozliczeń między Polską a Unią Europejską.

Minister finansów uzasadnia…

Znając zasady zarządzania finansowaniem programów pomocowych możemy wrócić do pytania o zasadność zwolnienia z podatku dochodowego środków przyznanych w ramach dofinansowania poakcesyjnego i prefinansowanych z budżetu państwa. Jak wspomniałyśmy wcześniej, w praktyce obrotu podatkowego przeważa teza negująca możliwość rozpoznania przedmiotowego zwolnienia przez beneficjentów pomocy. Powyższe stanowisko znalazło potwierdzenie w piśmie ministra finansów z 30 sierpnia 2006 r. (DD6-82128/06/DZ/412), w którym stwierdzono, iż „pomoc jaką otrzymują beneficjenci pochodzi ze środków pożyczonych z budżetu państwa na prefinansowanie realizowanych programów i projektów pomocowych. W związku z tym nie jest to pomoc otrzymana ze środków bezzwrotnej pomocy, a takie pochodzenie warunkuje zwolnienie przedmiotowe z podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 23 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. oraz art. 21 ust.1 pkt 46 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

…a za nim urzędy skarbowe

Opinia wyrażona w przedmiotowym piśmie znalazła także odzwierciedlenie w interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe w trybie art. 14a § 1 ordynacji podatkowej. Urzędy i izby skarbowe konsekwentnie odmawiają możliwości zwolnienia z podatku dochodowego środków pozyskanych przez beneficjentów w części prefinansowanej z budżetu państwa. Z uwagi na kwalifikację pomocy prefinansowanej jako „pożyczki z budżetu państwa”, organy podatkowe przekonują, iż środki w ten sposób otrzymane nie spełniają przesłanki „bezzwrotności środków publicznych”, wskazanej w dyspozycji art. 17 ust. 1 pkt 23 ustawy CIT i art. 21 ust.1 pkt 46 ustawy PIT . Mając na uwadze zasady finansowania pomocy ze źródeł Unii Europejskiej trudno nie podjąć polemiki z takim stanowiskiem. Po pierwsze, brak jest racjonalnych przesłanek, aby kwalifikować pomoc prefinansowaną z budżetu państwa jako „pożyczkę”. Z punktu widzenia prawnego interpretacja taka zakłada istnienie stosunku obligacyjnego między budżetem państwa w roli „pożyczkodawcy” a beneficjentem pomocy unijnej – „pożyczkobiorcy”. Obligacja ta zakładałaby z jednej strony przekazanie przez pożyczkodawcę określonej kwoty pieniężnej, a z drugiej obowiązek zwrotu kwoty w tej samej wysokości u pożyczkobiorcy.