Jakie powinny być sprawozdania finansowe?

Przeczytaj także: Spółka jawna: sprawozdanie finansowe do KRS?

Zasada memoriału polega na ujęciu w księgach rachunkowych ogółu dotyczących danego roku obrotowego przychodów i związanych z nimi kosztów oraz innych operacji gospodarczych, bez względu na termin ich zapłaty Tym samym operacje gospodarcze powinny być przypisane do okresów sprawozdawczych według wystawionych dokumentów, lecz niekoniecznie kasowo rozliczonych. Zgodnie z zasadą memoriału sporządzany jest bilans, rachunek zysków i strat oraz informacja dodatkowa. Natomiast sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych stanowi odzwierciedlenie efektu działalności podmiotu ustalonego w oparciu o zasadę kasową.

Z zasadą memoriału wiąże się nierozerwalnie zasada periodyzacji oraz współmierności przychodów i kosztów. Zobowiązuje ona podmioty gospodarcze do ujmowania w księgach rachunkowych i wykazywania w sprawozdaniach finansowych wyniku operacji gospodarczych według okresów sprawozdawczych, których dotyczą, niezależnie od daty ich powstania lub kasowego rozliczenia, jak również do zachowania współmierności przychodów i kosztów związanych z ich uzyskaniem. Przejawem praktycznego zastosowania tej reguły są pozycje kosztów rozliczanych w czasie, co umożliwia przypisanie poniesionych kosztów do okresów, których dotyczą, jak również tworzenia rezerw na koszty. W myśl zasady periodyzacji oraz współmierności przychodów i kosztów na wynik finansowy danego okresu sprawozdawczego wpływają osiągnięte w tym okresie przychody oraz koszty związane z ich uzyskaniem, to znaczy współmierne do wysokości przychodów.

Istotny wpływ na jakość generowanej informacji o wynikach finansowych wywiera zasada ostrożności (ostrożnej wyceny). W myśl tej zasady podmioty gospodarcze zobowiązane są do wyceny składników majątku, pełnego uwzględnienia zobowiązań w wartości możliwej do uzyskania na rynku lub w wartości nie wyższej od wartości użytkowej. Ustalając wynik finansowy, jednostka wycenia wszystkie składniki majątku według cen rzeczywiście poniesionych na ich nabycie lub kosztów ich wytworzenia, zobowiązania zaś w kwocie wymagającej zapłaty z uwzględnieniem:

• obniżenia (deprecjacji) wartości użytkowej składników majątku trwałego, w tym również w postaci odpisów amortyzacyjnych,
• obniżenia wartości użytkowej lub handlowej pozostałych składników aktywów,
• wyłącznie niewątpliwych, pozostałych przychodów operacyjnych i zysków nadzwyczajnych,
• wszystkich poniesionych, pozostałych kosztów operacyjnych i strat nadzwyczajnych,
• rezerw tworzonych na znane jednostce ryzyko, grożące straty lub przewidywane skutki innych zdarzeń.

Korekty wartości składników majątku do poziomu ich realnej wartości (wartości w cenie sprzedaży netto) powinny być przeprowadzone bez względu na wysokość wypracowanego wyniku finansowego. Jednocześnie w przypadku występowania sprzeczności pomiędzy zasadą ostrożności a zasadą współmierności przychodów i kosztów, nadrzędne znaczenie przypisuje się zasadzie ostrożności. Stosowanie zasady ostrożnej wyceny nie upoważnia jednak podmiotów gospodarczych do zaniżania wartości składników majątku i tworzenia w bilansie ukrytych rezerw, zawyżania kosztów i grożących strat, ponieważ prowadziłoby to w efekcie do wykreowania w sprawozdaniu finansowym obrazu sytuacji majątkowej i finansowej jednostki niezgodnego ze stanem faktycznym.

Zasada istotności polega na wyodrębnieniu w rachunkowości wszystkich operacji gospodarczych, istotnych w kształtowaniu sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, przy jednoczesnym prawie wyboru rozwiązań szczegółowych, dopuszczonych ustawą i zezwalających na stosowanie uproszczeń stosowanych do operacji mniej znaczących. Realizacja tej zasady oznacza w praktyce możliwość odnoszenia w ciężar kosztów bieżącego okresu kosztów zakupu (bez konieczności ich aktywowania), wartości materiałów niemających istotnego wpływu na wynik finansowy w momencie ich nabycia, zaliczenia do kosztu własnego sprzedaży wartości wyrobów w momencie ich wytworzenia. Zasada ta pozwala również na stosowanie uproszczeń przy sporządzaniu sprawozdań finansowych poprzez łączne wykazywanie składników majątkowych o podobnym charakterze. Zakres wprowadzanych przez podmiot gospodarczy uproszczeń ogranicza z jednej strony warunek rzetelności i prawidłowości sprawozdań finansowych, z drugiej — zmniejszenie pracochłonności, kosztów prowadzenia rachunkowości i opracowania sprawozdań. Przy sporządzaniu sprawozdań finansowych pro forma zasada ta jest bardzo użyteczna, gdyż w sprawozdaniach tych można, a czasami wręcz należy, pomijać wiele szczegółów. Planista powinien posiadać więc zdolności do odpowiedniej selekcji zdarzeń i procesów oraz ujęcia ich (bądź nie) w sprawozdaniach finansowych.



Więcej informacji na temat nowoczesnego i skutecznego zarządzania finansami, ich planowania i kontroli znajdziesz w podręczniku „Nowoczesne zarządzanie finansami. Planowanie i kontrola” Haliny Buk. Wszelkie skróty i uzupełnienia za zgodą Wydawcy. Książkę znajdziesz w księgarni internetowej www.ksiegarnia.beck.pl, wpisując w pole wyszukiwarki zwrot „zarządzanie finansami”.