Zakup samochodu: PCC a koszty firmy

Przeczytaj także: Współwłasność samochodu a koszty uzyskania przychodu

Rozpatrzmy następującą sytuację: Przedsiębiorca zakupił 21 maja 2009 r. samochód osobowy od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, który będzie stanowił środek trwały jego firmy. Z tego tytułu zapłacił podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2% ceny zakupu. Czynność ta miała miejsce 26 maja 2009 r., a samochód ten został przekazany do używania i wpisany do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 28 maja 2009 r. Wartość początkowa zawiera w sobie zapłacony podatek od czynności cywilnoprawnych. W czerwcu 2009 r. natomiast organ podatkowy zakwestionował cenę zakupu samochodu wynikającą z umowy (uznał, iż została ona zaniżona) i wezwał przedsiębiorcę do dopłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Czy dopłacona kwota podatku powinna powiększyć wartość początkową środka trwałego czy też należy ją zaliczyć bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów?

Wartością początkową środka trwałego w razie nabycia w drodze kupna jest cena nabycia. Przez tę należy z kolei rozumieć kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, a w przypadku importu także cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku (art. 22g ust. 1 pkt 1 w zw. z ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie z powyższym zatem podatek od czynności cywilnoprawnych naliczony przed oddaniem samochodu do używania należy uwzględnić w wartości początkowej tego środka trwałego.

Jego wartość przyjęta to opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych została jednak zakwestionowana przez organ podatkowy. Przypomnijmy w tym miejscu, iż podstawą opodatkowania jest tutaj wartość rynkowa tej ruchomości, którą określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia z dnia dokonania czynności (czyli w naszym przypadku zakupu samochodu), bez odliczania długów i ciężarów.

Jeżeli podatnik nie określił tej wartości bądź nie odpowiada ona, według oceny organu podatkowego, wartości rynkowej, organ ten wzywa podatnika do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, podając jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny.

W naszym przypadku organ podatkowy stwierdził, iż podstawa opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych została zaniżona i przedsiębiorca został wezwany do jej podwyższenia, co pociągnęło za sobą wzrost zobowiązania podatkowego w tym podatku z tytułu zakupu samochodu.

Odnośnie zaliczenia tego dodatkowego zobowiązania w podatku od czynności cywilnoprawnych bądź to bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów, bądź to do wartości początkowej środka trwałego, istotny jest moment jego poniesienia. Gdyby miało to miejsce jeszcze przed oddaniem samochodu do używania, prawidłowe byłoby powiększenie wartości początkowej o dopłacony podatek. Ponieważ jednak w naszym przypadku miało to miejsce później, przedsiębiorca może go zaliczyć bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów.