Proporcja VAT a rozpoczęcie działalności gospodarczej

Przeczytaj także: Sprzedaż zwolniona i opodatkowana a proporcja VAT

Przypomnijmy – podatnicy, którzy obok czynności opodatkowanych podatkiem VAT wykonują także czynności z tego podatku zwolnione – nie mogą odliczyć całości podatku wynikającego z faktur zakupowych. Prawo takie przysługuje im bowiem jedynie w odniesieniu do tych zakupów, które służą wykonywaniu czynności opodatkowanych (art. 86 ust.1 ustawy o VAT).

Jednakże przyporządkowanie danych faktur zakupowych do danych czynności nie zawsze jest możliwe (np. w przypadku faktur za najem lokalu czy media). W takiej sytuacji podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Proporcję tę ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo. Jest ona ustalana procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągnięto w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ona ustalana. Zaokrągla się ją w górę do najbliższej liczby całkowitej. Wynika to z art. 90 ust. 3, 4 i 5 ustawy o podatku od towarów i usług.

Nie zawsze jednak da się powyższy algorytm zastosować. Będzie tak, jak już wskazano we wstępie, m.in. w przypadku rozpoczęcia działalności mieszanej. W takiej sytuacji należy zastosować art. 90 ust. 8 ustawy o VAT, który to mówi, iż podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęli obrotu, o którym mowa wyżej, lub u których obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30.000 zł, do obliczenia kwoty podatku naliczonego podlegającej odliczeniu od kwoty podatku należnego przyjmują proporcję wyliczoną szacunkowo, według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego, w formie protokołu.

W takich sytuacjach zatem podatnik powinien ustalić tę proporcję orientacyjnie. Nie może jednakże samowolnie jej zastosować (czyli bez zgody organu podatkowego). Przytoczony przepis wskazuje bowiem, iż konieczne jest tutaj jej uzgodnienie z naczelnikiem urzędu skarbowego. W tym celu należy złożyć stosowny wniosek. Organ ten na tej podstawie sporządzi protokół, w którym to ustali proporcję VAT. Dopiero na podstawie tego protokołu podatnik powinien dokonywać częściowego odliczenia podatku VAT z faktur dokumentujących zakupy związane z działalnością mieszaną.