Opcje walutowe: ewidencja w księgach rachunkowych

Przeczytaj także: Jak księgować faktury za faktoring?

Przykład jednej z trzech transakcji:
Transakcja kupna przez klienta opcja put 100.000 euro
Dzień rozliczenia opcji 15 sierpnia 2009 r.
Kurs realizacji 4,36 zł
Wysokość premii 4.000 euro (pobrana)
Dzień płatności premii 2 lipca 2009 r.

Transakcja sprzedaży przez klienta opcja put 100.000 euro
Dzień rozliczenia opcji 15 sierpnia 2009 r.
Kurs realizacji 4,46 zł
Wysokość premii 1.000 euro ( wpłynęła)
Dzień płatności premii 2 lipca 2009 r.

Jak prawidłowo przeprowadzić ewidencję w księgach? Po jakim kursie dokonać wyceny wpływu i pobrania środków z rachunku euro tytułem premii opcyjnej? Jeśli finansowanie z kredytu dotyczy częściowo środków trwałych w budowie, to czy premia powinna zostać zaksięgowana na zwiększenie środków trwałych według poszczególnych zadań i według jakiego klucza rozliczyć? Kiedy będzie kosztem i przychodem podatkowym?

W przedstawionej sytuacji spółka zabezpiecza się przed spadkiem kursu wymiany EUR na PLN. Gdyby kurs EUR spadł, jednostka otrzymywałaby w ramach poszczególnych transz mniejszą kwotę w PLN. W związku z tym zawiera kontrakty opcyjne, które ograniczają zmiany przepływów pieniężnych związanych z kredytem.

Po pierwsze, jednostka kupuje opcję sprzedaży o kursie realizacji 4,36 PLN/EUR. Oznacza to, że jeśli kurs EUR w 15 sierpnia 2009 r. będzie niższy, spółka sprzeda wystawcy opcji 100.000 EUR po kursie 4,36 PLN/EUR. Za taką możliwość jednostka płaci (w momencie nabycia opcji) wystawcy opcji premię w wysokości 4.000 EUR.

Po drugie, jednostka sprzedaje opcję sprzedaży nabywcy opcji. Oznacza to, że jeżeli 15 sierpnia 2009 r. kurs EUR będzie niższy niż 4,46 PLN/EUR, nabywca opcji sprzeda spółce 100.000 EUR po kursie 4,46 PLN/EUR. Za taką możliwość nabywca opcji płaci w dniu jej nabycia 1.000 EUR.

Nabyte opcje wprowadzamy do ksiąg rachunkowych na dzień nabycia (zawarcia kontraktu) w cenie nabycia, czyli w wartości godziwej poniesionych wydatków lub przekazanych w zamian innych składników majątkowych. W związku z tym, zapłacona premia stanowi wartość początkową nabytej opcji.

Ewidencję w księgach należy przeprowadzić następująco:
Wn konto "Krótkoterminowe aktywa finansowe" równowartość 4.000 EUR w PLN,
Ma konto "Rachunek bankowy" równowartość 4.000 EUR w PLN.

Natomiast opcje wystawione przez spółkę stanowią jej zobowiązanie finansowe i ujmowane są w księgach w wartości godziwej uzyskanej kwoty lub wartości otrzymanych innych składników majątkowych.

Odpowiadają temu następujące księgowania:
Wn konto "Rachunek bankowy" równowartość 1.000 EUR w PLN,
Ma konto "Krótkoterminowe zobowiązania finansowe" równowartość 1.000 EUR w PLN.

Wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmujemy w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia po kursie faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji - w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań.

Przeliczenie kwoty 1.000 EUR na PLN może nastąpić po kursie kupna banku, w którym jednostka ma konto. Natomiast wycena rozchodu środków pieniężnych, 4.000 EUR, powinna odpowiadać metodzie przyjętej w polityce rachunkowości jednostki w zakresie rozliczania rozchodu środków pieniężnych w walutach obcych (np. FIFO lub cena przeciętna).

Nie zalicza się do kosztów podatkowych wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych (do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów bądź ich odpłatnego zbycia), o ile wydatki te nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych (art. 16 ust. 1 pkt 8b updop). Zatem w momencie zajścia jednego z trzech zdarzeń można koszty premii zaliczyć do kosztów podatkowych.