Wytworzenie środka trwałego: wartość początkowa

Przeczytaj także: Budynek na cudzym gruncie jako inwestycja w obcym środku trwałym?

Jak mówi art. 22g ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof), za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w razie ich wytworzenia we własnym zakresie, uznaje się koszt wytworzenia.

Natomiast art. 22g ust. 4 updof mówi, że za koszt wytworzenia uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych.

Do kosztu wytworzenia podatnik nie może natomiast zaliczyć wartości własnej pracy, pracy małżonka i małoletnich dzieci, kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Następnie tak ustaloną wartość początkową koryguje się o różnice kursowe naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego (art. 22g ust. 5 updof).

Przykład
Przedsiębiorca prowadzący tartak postanowił zająć się wytwarzaniem drewna kominkowego. W tym celu wybudował maszynę do cięcia i rąbania drewna, na którą poniósł następujące wydatki:

• zakup materiałów niezbędnych do wykonania maszyny: 8 000 zł netto
• usługi obce (w tym przede wszystkim transport materiałów): 300 zł netto
• wynagrodzenia dla pracowników (wraz z pochodnymi), którzy pomagali przy budowie maszyny: 2 000 zł
• wkład pracy własnej przedsiębiorcy (wycenionej przez niego): 1 500 zł

Powyżej podano wartości netto, gdyż podatek VAT od dokonanych zakupów podlega w całości odliczeniu. W takiej sytuacji wartość początkowa maszyny w postaci kosztu wytworzenia wyniesie 10 300 zł (8 000 zł + 300 zł + 2 000 zł). Przedsiębiorca nie może tutaj zaliczyć kosztu pracy własnej

Warto pamiętać, że do wartości początkowej środka trwałego zalicza się wynagrodzenia pracowników wraz z pochodnymi, ale przysługujące jedynie za czas ich pracy przy budowie środka trwałego. Nie mieści się tutaj zatem wynagrodzenie za czas pracy poświęcony przy innych czynnościach, czy też wypłacone wynagrodzenie chorobowe – to nie jest bowiem wynagrodzeniem za czas pracy.

Dodajmy także, że przedsiębiorca może wytworzyć dany środek trwały w ramach procesu inwestycyjnego, bądź też uznać za niego jeden ze swoich produktów. Z pierwszą sytuacją będziemy mieć do czynienia przykładowo wtedy, gdy przedsiębiorca stawia nową halę produkcyjną, budynek biurowy, bądź buduje inną nieruchomość/maszynę poza profilem swojej działalności. Z drugą natomiast wtedy, gdy przykładowo producent wózków widłowych przeznacza jeden z nich na potrzeby prowadzonej firmy (do przemieszczenia surowców na terenie zakładu) a nie do dalszej odsprzedaży. Zarówno w pierwszym jak i w drugim przypadku wartość początkowa środków trwałych zostanie ustalona w sposób wyżej opisany (tj. w wysokości kosztu wytworzenia).

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje ponadto możliwość ustalenia wartości początkowej wytworzonego środka trwałego w wartości rynkowej (art. 22g ust. 9). Możliwe jest to jednak jedynie w wyjątkowych sytuacjach, gdy podatnik nie może ustalić kosztu wytworzenia w sposób opisany wyżej. Ponadto wartość tę w taki sposób ustala nie on sam, a biegły powołany przez podatnika, który jest zobowiązany brać tutaj pod uwagę ceny rynkowe takich środków trwałych.

Na zakończenie dodajmy, iż może zaistnieć sytuacja, w której podatnik wprowadzi do swojej firmy składnik majątku, który wcześnie wytworzył do celów osobistych. Także i w tym przypadku (jeżeli jest to możliwe), wartość początkowa składnika majątku powinna być ustalona w sposób określony w art. 22g ust. 4 updof (tj. jako koszt wytworzenia), a gdy nie jest to możliwe, w wartości rynkowej o której mowa w art. 22g ust. 9 updof.

Jako ciekawostkę dodajmy także, iż ustalenie wartości początkowej wytworzonego środka trwałego w wysokości określonej przez biegłego nie przewiduje ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych.