Transport unijny: faktura VAT

Przeczytaj także: Transport w UE i krajowy: przeliczanie walut

Ogólna zasada określenia miejsca opodatkowania, która ma zastosowanie m.in. w przypadku usług transportu, została zawarta w art. 28b ustawy o podatku VAT. Przepis ten mówi, iż miejscem tym jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania. Jeżeli jednak usługi te są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba lub stałe miejsce zamieszkania, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności. Z kolei w przypadku gdy usługobiorca nie posiada siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności, miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym zwykle prowadzi on działalność lub w którym ma on miejsce zwykłego pobytu.

Sytuacja wygląda inaczej, gdy usługa taka co prawda zostanie wykonana dla podatnika, ale jest ona przeznaczona na jego cele osobiste, jego pracowników bądź innych osób (byli pracownicy, akcjonariusze itd.). Niemniej jednak takie przypadki będą mieć rzadko miejsce, w związku z czym w niniejszym artykule nie zostaną omówione.

Tym samym usługi transportowe świadczone na rzecz kontrahentów zagranicznych, w tym m.in. unijnych, są opodatkowane w krajach tych kontrahentów. Pomimo to przewoźnik musi je jednak wykazywać w rozliczeniach podatkowych w zakresie podatku VAT (deklaracja VAT/ informacja podsumowująca).

Trzeba tego dokonać w odpowiednim terminie. Ten natomiast został uregulowany w sposób zawiły w dwóch przepisach. Art. 109 ust. 3a ustawy o VAT mówi bowiem, iż podatnicy świadczący usługi, o których mowa wyżej, są obowiązani w prowadzonej ewidencji podać nazwę usługi, wartość usługi bez podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze, uwzględniając moment powstania obowiązku podatkowego określany dla tego rodzaju usług świadczonych na terytorium kraju. W przypadku usług, do których stosuje się art. 28b, stosuje się odpowiednio przepisy art. 19 ust. 19a i 19b.

Art. 19 ust. 19a mówi z kolei, że co do zasady w przypadku usług, do których ma zastosowanie art. 28b, stanowiących import usług, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania tych usług.

Art. 19 ust. 19b mówi natomiast, że dla tego typu usług stosuje się przepisy o powstaniu obowiązku podatkowego w zakresie zaliczek, zadatków, rat przedpłat.

Co za tym idzie, w przypadku usług, dla których miejscem opodatkowania nie jest Polska, a które ustala się zgodnie z art. 28b ustawy, tj. m.in. w przypadku usług transportowych świadczonych dla kontrahentów unijnych, obowiązek podatkowy powstaje co do zasady w chwili ich wykonania.

Powyższe ma diametralne znaczenie w zakresie wystawiania faktur VAT usługi te dokumentujących. Dlaczego?

Zastosowanie znajduje tutaj bowiem §11 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług. Przepis ten mówi, iż m.in. w przypadkach określonych w art. 19 ust. 19a ustawy o VAT, fakturę wystawia się nie później niż z chwilą powstania obowiązku podatkowego i nie wcześniej niż 30. dnia przed powstaniem tego obowiązku.

Co to oznacza? Otóż w przypadku usług transportowych wykonywanych na rzecz kontrahentów zagranicznych, faktura VAT musi być wystawiona najpóźniej z chwilą powstania obowiązku podatkowego, który to powstaje w chwili wykonania usługi, a więc w chwili zakończenia usługi transportu (przeważnie moment rozładowania towaru).

Przewoźnicy natomiast z reguły faktury wystawiają po otrzymaniu od kierowców dokumentów przewozowych, będących potwierdzeniem wykonania usługi, czyli nawet kilka dni później licząc od dnia, w którym usługa taka się zakończyła. Jak zatem łatwo zauważyć, takie działanie jest niezgodnie z przepisami. Z drugiej strony zachowanie ustawowych terminów może być niezwykle trudne z uwagi na trudności techniczne i wymagać wystawiania faktur z datami wcześniejszymi, niż faktyczny dzień, w którym czynność ta (wystawienie faktury) będzie wykonywana.