Sprzedaż nieruchomości: cele mieszkaniowe

Przeczytaj także: Zamiana i sprzedaż działek a dochód w PIT

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy

14.12.2006 r. wnioskodawczyni podpisała z deweloperem przedwstępną umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego. Jego zakup został sfinansowany częściowo z własnych środków a częściowo z zaciągniętego dnia 09.03.2007 r. kredytu hipotecznego. Protokół odbioru lokalu został podpisany 04.09.2088 r. a potwierdzenie zameldowania na pobyt stały wnioskodawczyni w lokalu z dnia 16.10.2008 r. Faktura potwierdzająca ostatnią wpłatę dla dewelopera jest z dnia 24.03.2009 r. zaś umowa ustanowienia odrębnej własności lokalu i umowa sprzedaży w formie aktu notarialnego została podpisana 19.09.2009 r. Wnioskodawczyni jest osobą niezamężną i bezdzietną. Jest ona jedynym właścicielem tego mieszkania. Obecnie lokal ten zamierza zbyć a uzyskane z tego tytułu środki finansowe zostaną przeznaczone na spłatę zaciągniętego w dniu 09.03.2007 r. kredytu hipotecznego oraz na poczet nowego lokalu mieszkalnego, na zakup którego także zaciągnie ona kredyt. W związku z powyższym wnioskodawczyni zadała 5 pytań:

1. Czy jeśli sprzeda swoje mieszkanie do końca 2010 roku, spłaci kredyt a resztę wpłaci na swoje konto będzie zobowiązana zapłacić 19% podatek dochodowy przy założeniu, że całość uzyskanej ze sprzedaży kwoty zamierza w ciągu 2 lat przeznaczyć na zakup nowego mieszkania?
2. Czy jeśli sprzeda swoje mieszkanie do końca 2011 roku, spłaci kredyt a resztę wpłaci na swoje konto będzie zobowiązana zapłacić 19% podatek dochodowy przy założeniu, że całość uzyskanej ze sprzedaży kwoty zamierza w ciągu 2 lat przeznaczyć na zakup nowego mieszkania?
3. Jakich formalności musi dopilnować aby móc z tej ulgi skorzystać (zakładając, że w obu w/w przypadkach jej ona przysługuje)?
4. A jeśli w obu w/w przypadkach ta ulga jednak jej nie przysługuje, to kiedy sprzedaż mieszkania nie pociągnie za sobą konieczności zapłaty 19% podatku dochodowego?
5. Czy zmiana przez wnioskodawczynię stanu cywilnego w jakikolwiek sposób wpływa na możliwość skorzystania z ulgi?
W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy, jednym ze źródeł przychodów jest odpłatne zbycie:

a. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c. prawa wieczystego użytkowania gruntów,

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

W świetle powyższego, każda czynność prawna, której przedmiotem jest odpłatne zbycie nieruchomości lub praw wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy stanowi źródło przychodów w rozumieniu tego przepisu, jeżeli zostanie dokonana w określonym czasie tj. przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie i nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy formułuje także generalną zasadę, że sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości jej części lub udziału w nieruchomości nastąpiło po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie - nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym przychód uzyskany ze sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości w ogóle nie podlega opodatkowaniu.(…)

Sprzedaż w rozumieniu cywilnoprawnym ma charakter umowy wzajemnej, do której odnosi się wyrażona w art. 488 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) zasada jednoczesnego wykonywania świadczeń, tj. przeniesienia własności nieruchomości lub prawa majątkowego i zapłacenia sprzedawcy ceny. Najważniejsze znaczenie ma jednak treść umowy pomiędzy stronami, albowiem w granicach zasady swobody umów ustanowionej w art. 353#185; Kodeksu cywilnego strony mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Stosownie do powyższego strony mogą ustalić, że przed zawarciem definitywnej umowy sprzedaży kupujący może otrzymać we władanie lokal mieszkalny, zapłacić część lub całość ceny.

Zaznacza się, iż wstępna umowa sprzedaży, nie stanowi dokumentu, na podstawie którego można stwierdzić własność nieruchomości. Moment przeniesienia prawa własności również w prawie podatkowym musi być określony zgodnie z normami prawa rzeczowego. Zgodnie z normami prawa cywilnego, ani umowa wstępna, ani protokół zdawczo-odbiorczy nie przenoszą własności nieruchomości. Moment przeniesienia własności nieruchomości został określony w art. 155 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny, a art. 158 k. c. określa wyraźnie formę tej czynności prawnej. Zgodnie z powyższym artykułem umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości. W myśl art. 73 § 2 k. c. – jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna.