Użytkowanie wieczyste: sprzedaż zwolniona z VAT?

Przeczytaj także: Sprzedaż nieruchomości przez nierezydenta zwolniona z VAT

Rozpatrzmy następującą sytuację w 2003 r. przedsiębiorca (czynny podatnik VAT) nabył prawo użytkowania wieczystego gruntu. Na gruncie tym, w tym samym roku, wybudował halę magazynową. Od wydatków poniesionych na budowę odliczył cały podatek VAT, jako że hala ta miała służyć jedynie wykonywaniu czynności opodatkowanych. Do końca października 2008 r. w hali magazynował własne towary, natomiast od listopada 2008 r. oddał ją w najem. W maju 2011 r. przedmiotową halę, wraz z prawem wieczystego użytkowania gruntu, postanowił sprzedać najemcy. Czy czynność ta będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT? Czy będzie konieczna korekta wcześniej odliczonego podatku od wydatków poniesionych na budowę hali?

W art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku od towarów i usług ustawodawca wskazał, że zwalnia się z tego podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:
a) dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
b) pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Dodatkowo w art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT znalazł się zapis, zgodnie z którym zwalnia się z podatku także dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa wyżej, pod warunkiem że:
a) w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
b) dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30 % wartości początkowej tych obiektów;

Jak zatem wynika z powyższego, zakres stosowania zwolnienia do sprzedaży nieruchomości jest tutaj bardzo szeroki. Konieczne jest oczywiście zapoznanie się z definicją pierwszego zasiedlenia na potrzeby podatku VAT, które zostało określone w art. 2 pkt 14 cytowanej ustawy. Zgodnie z tym przepisem przez pierwsze zasiedlenie należy rozumieć oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich:
a) wybudowaniu lub
b) ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30 % wartości początkowej.

Czy w naszym przykładzie mamy do czynienia z pierwszym zasiedleniem? – tak, nastąpiło ono w listopadzie 2008 r. Oddanie wybudowanej w 2003 r. hali magazynowej w najem jest bowiem jednym ze sposobów oddania nieruchomości do użytkowania w wykonywaniu czynności podlegających opodatkowaniu.

Warto pamiętać, że definicji pierwszego zasiedlenia nie spełnia natomiast oddanie danej nieruchomości po jej wybudowaniu na własne potrzeby przedsiębiorstwa (czyli w naszym przykładzie wykorzystywanie hali do magazynowania własnych towarów podatnika). Takie oddanie do użytkowania nie następuje bowiem w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu.

Sprzedaż przedmiotowej hali magazynowej ma nastąpić w maju 2011 r., czyli po upływie 2 lat od pierwszego zasiedlenia. W opisanej sytuacji nie wskazano, aby przedsiębiorca ponosił na tę nieruchomość nakłady na ulepszenie, w związku z czym jej sprzedaż będzie korzystała ze zwolnienia z podatku od towarów i usług (na mocy art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT).

Z podatku tego zwolniona będzie także dostawa prawa użytkowania wieczystego gruntu, na którym przedmiotowy budynek się znajduje. W §13 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług znalazł się bowiem zapis, który mówi, że zwalnia się od podatku zbycie prawa wieczystego użytkowania gruntu, w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli, jeżeli budynki te lub budowle albo ich części są zwolnione od podatku.

Co za tym idzie, cała transakcja sprzedaży będzie zwolniona z podatku VAT. Nasz podatnik nie będzie przy tym musiał korygować odliczonego wcześniej podatku od nakładów poniesionych w 2003 r. na wybudowanie tejże nieruchomości. Nakłady te pozostają bowiem poza zakresem działania obecnie obowiązującej ustawy o podatku od towarów i usług, co wynika z art. 163 ust. 2 zdanie czwarte tejże ustawy.

Niekiedy prawo a nie obowiązek

Jeżeli przyszły nabywca powyższej nieruchomości także jest czynnym podatnikiem VAT, strony mogą ustalić, iż transakcję tę podatkiem tym opodatkują. Jak bowiem stanowi art. 43 ust. 10 ustawy o VAT, podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 10 (czyli mającego zastosowania w naszym przypadku), i wybrać opodatkowanie dostawy budynków, budowli lub ich części, pod warunkiem że dokonujący dostawy i nabywca budynku, budowli lub ich części:

1. są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni;
2. złożą, przed dniem dokonania dostawy tych obiektów właściwemu dla ich nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego, zgodne oświadczenie, że wybierają opodatkowanie dostawy budynku, budowli lub ich części.

Oświadczenie takie musi zawierać ponadto (art. 43 ust. 11 ustawy o VAT):

1. imiona i nazwiska lub nazwę, adresy oraz numery identyfikacji podatkowej dokonującego dostawy oraz nabywcy;
2. planowaną datę zawarcia umowy dostawy budynku, budowli lub ich części;
3. adres budynku, budowli lub ich części.

Niekiedy skorzystanie z powyższego wyłączenia będzie niosło za sobą pozytywne skutki w postaci mniejszych podatków. W przypadku opodatkowania sprzedaży przedmiotowej hali nabywca bowiem nie będzie płacił podatku od czynności cywilnoprawnych, który byłby nieunikniony, gdyby sprzedaż ta była z podatku VAT zwolniona.