Sprzedaż samochodu a zwolnienie podmiotowe z VAT

Przeczytaj także: Utrata zwolnienia z VAT gdy sprzedaż samochodu?

WAŻNE: Ponieważ samochody osobowe podlegają - co do zasady - opodatkowaniu akcyzą, to zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych i sądów, dokonując ich sprzedaży (nawet jeżeli sprzedaż ma charakter jednorazowy - np. sprzedaż samochodu będącego środkiem trwałym) podatnik traci prawo do zwolnienia podmiotowego z VAT.

Powyższe stanowisko jest zgodne z literalnym brzmieniem art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. b) ustawy o VAT. Wyłączenie ze zwolnienia podmiotowego z VAT zawarte w tym przepisie odnosi się bowiem do podatników sprzedających towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, a nie do podatników, na których ciąży obowiązek w podatku akcyzowym. Stąd też fakt, czy od danej transakcji podatnik musi zapłacić akcyzę, czy też nie, powinien być bez znaczenia. I choć można mieć wątpliwości, czy faktycznie celem ustawodawcy było pozbawienie podatnika prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT, gdy dokonuje on jednorazowej sprzedaży samochodu osobowego, to - mając na uwadze stanowisko organów podatkowych i sądów - należy liczyć się z tym, że kontynuowanie zwolnienia z VAT na mocy art. 113 ustawy o VAT po sprzedaży takiego samochodu może być zakwestionowane.
Uwaga! Zaznaczamy, że nie zawsze sprzedaż samochodu osobowego podlega opodatkowaniu. Jeżeli bowiem spełnione są określone warunki, sprzedaż ta jest zwolniona z VAT. Będzie tak wówczas, gdy (§ 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie VAT w związku z art. 43 ust. 2 ustawy o VAT):

1. podatnik używał przedmiotowego samochodu co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania nim jak właściciel (np. po zakupie), oraz
2. przy nabyciu ww. samochodu nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT, lub takie prawo przysługiwało, lecz w ograniczonym zakresie (tj. 50% lub 60% kwoty podatku, nie więcej niż odpowiednio 5.000 zł lub 6.000 zł).

Jeżeli podatnik wykonuje wyłącznie czynności zwolnione przedmiotowo z opodatkowania i sprzedaż samochodu jest również zwolniona z VAT, podatnik nie musi rejestrować się na potrzeby rozliczania tego podatku (choć takiej rejestracji może dokonać - zostanie on wówczas zarejestrowany jako podatnik VAT zwolniony - art. 96 ust. 3 i ust. 4 ustawy o VAT). W tym przypadku bowiem podatnik nie dokonuje żadnej czynności, od której należałoby rozliczyć VAT. Potwierdził to Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w przytaczanej już interpretacji indywidualnej z 2 września 2010 r., nr IPPP2/443-364/10-2/JW.

Gdyby jednak po sprzedaży samochodu, która to czynność była zwolniona z VAT, podatnik zamierzał wykonać czynność opodatkowaną, musiałby on - przed jej dokonaniem - zarejestrować się na potrzeby VAT. Zwolnienie podmiotowe zostało bowiem utracone (w momencie sprzedaży samochodu). Natomiast powrót do zwolnienia podmiotowego możliwy byłby nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym podatnik utracił prawo do ww. zwolnienia (art. 113 ust. 11 ustawy o VAT).

Przykład
Lekarz prowadzi działalność w zakresie ochrony zdrowia korzystającą ze zwolnienia z VAT, bez względu na wysokość obrotów. W lipcu 2011 r. podatnik sprzedał użytkowany na potrzeby tej działalności samochód osobowy za kwotę 15.000 zł. Sprzedaż była zwolniona z VAT. Załóżmy, że w grudniu 2011 r. lekarz ten rozpocznie wynajem swojego gabinetu. Wynajem lokalu użytkowego nie korzysta ze zwolnienia z VAT, a zatem - tylko ze względu na sprzedaż samochodu osobowego dokonaną w lipcu 2011 r. - podatnik będzie musiał rozliczać VAT od usługi najmu do końca 2012 r., będąc równocześnie zobowiązanym do prowadzenia pełnej ewidencji VAT oraz składania deklaracji VAT.


Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.