Odwołanie darowizny: podatek od sprzedaży

Przeczytaj także: Domek letniskowy to cele mieszkaniowe?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W 2003 r. wnioskodawczyni wybudowała dom. 31 grudnia 2008 r. przekazała go nieodpłatnie wraz z gruntem w zamian za sprawowanie dożywotniej opieki, pomocy w przypadku choroby i pochówku z chwilą śmierci. Obdarowane dysponowały domem do 30 grudnia 2010 r., kiedy to z powodu trudności finansowych i braku nowych powołań, zrezygnowały z darowanego domu i przeniosły własność nieruchomości z powrotem na wnioskodawczynię, nie spełniając jednocześnie nałożonego obowiązku sprawowania opieki. Wnioskodawczyni nie jest w stanie utrzymać tego domu i nosi się z zamiarem jego sprzedaży. Zadała pytanie, czy uzyskany z tego tytułu przychód będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym? Jaką datę należy tutaj wziąć pod uwagę jako datę nabycia? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r., Nr 51, poz. 307), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z przepisami art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) - c) ww. ustawy, jednym ze źródeł przychodów jest odpłatne zbycie:
a. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

W przedmiotowej sprawie istotne znaczenie ma ustalenie momentu, od którego należy liczyć bieg pięcioletniego okresu, o którym mowa w cytowanym wyżej art. 10 ust. 1 pkt 8 cyt. wyżej ustawy.

Jak stanowi przepis art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Na podstawie natomiast art. 898 § 1 ww. ustawy darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie, obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu (art. 898 § 2 Kodeksu cywilnego). Treść przepisu art. 898 § 2 Kodeksu cywilnego oznacza, że przez odwołanie korzyść uzyskana z darowizny staje się od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie bezpodstawna i właśnie dlatego rodzi obowiązek zwrotu. Przyjęta w ww. przepisie konstrukcja wiążąca odwołanie z bezpodstawnym wzbogaceniem, wyłącza przypisanie skutku rzeczowego, a mianowicie tego skutku, że obdarowany przestaje być właścicielem, staje się zaś nim z powrotem darczyńca.

W świetle powyższego, w przypadku odwołania darowizny dla wywołania skutku rzeczowego, tj. przeniesienia własności nieruchomości z powrotem na darczyńcę, konieczne jest złożenie oświadczenia w formie aktu notarialnego przez obdarowanego o przeniesieniu własności. Oświadczenie takie może również zostać zastąpione, na podstawie art. 64 Kodeksu cywilnego, przez prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli. Oznacza to, iż odwołanie darowizny wywołuje skutek tylko na przyszłość.

Mając na uwadze powyższe, za datę nabycia zwracanej nieruchomości należy uznać datę zwrotnego przeniesienia jej własności.(…)

Z treści wniosku jednoznacznie wynika, że w dniu 30 grudnia 2010 r. nastąpiło przeniesienie na rzecz Wnioskodawczyni własności nieruchomości.

Tym samym, mając na uwadze powołane powyżej regulacje prawne, należy uznać, że zwrotne przeniesienie własności nieruchomości na Wnioskodawczynię w dniu 30 grudnia 2010 r. stanowi nabycie w rozumieniu przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) cyt. wyżej ustawy.

Pięcioletni termin, o którym mowa w tym przepisie, winien być zatem liczony od końca roku kalendarzowego 2010 i upłynie z dniem 31 grudnia 2015 r. W konsekwencji, jeżeli planowane zbycie nieruchomości nastąpi przed upływem tego terminu, to będzie stanowić źródło przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jeżeli zaś zbycie nieruchomości nastąpi po upływie tego terminu, nie będzie stanowiło źródła przychodu.

Odnosząc się natomiast do kwestii opodatkowania przychodu ze sprzedaży przedmiotowej nieruchomości, w myśl art. 30e ust. 1 i 4 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2009r., od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku.

Podstawą obliczenia podatku, o której mowa w ust. 1, jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d, powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1, dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw.

Zgodnie z zasadą wynikającą z art. 19 ust. 1 ww. ustawy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w wysokości wartości rynkowej, którą zgodnie z ust. 3 tegoż artykułu określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.