Kto pokrywa koszty postępowania podatkowego?

Przeczytaj także: Pełnomocnik przed organem podatkowym

Na koszt państwa
Koszty postępowania przed organami podatkowymi ponosi w zasadzie Skarb Państwa. Taka reguła została sformułowana w art. 264 Ordynacji podatkowej.

Pod pojęciem kosztów postępowania podatkowego należy rozumieć wydatki związane z realizacją przez urzędników skarbowych ich uprawnień w zakresie wszczęcia, prowadzenia i zakończenia sprawy. Zalicza się do nich: koszty podróży i inne należności przysługujące podatnikom, świadkom, biegłym oraz tłumaczom, wynagrodzenia biegłych i tłumaczy, koszty oględzin i doręczenia pism urzędowych.

Organ podatkowy może zaliczyć do kosztów postępowania także inne wydatki, ale pod warunkiem, że są bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy. Muszą one prowadzić wprost do jej załatwienia, np. dotyczyć czynności dowodowych przeprowadzonych przez urzędników.

Wyjątki od reguły
Skarb Państwa nie pokrywa wszystkich kosztów postępowania prowadzonego przez urząd skarbowy czy izbę skarbową. Za wiele rzeczy podatnik sam musi zapłacić. Wydatki, z którymi powinien się liczyć, zostały wymienione w art. 267 § 1 Ordynacji podatkowej.

Podatnika obciążają koszty poniesione w jego interesie albo na jego żądanie, a niewynikające z ustawowego obowiązku organu podatkowego. Do tej kategorii zalicza się przede wszystkim honorarium pełnomocnika. Podatnik ma prawo ustanowić adwokata, radcę prawnego czy doradcę podatkowego, aby zyskać fachową pomoc i lepiej chronić swoje interesy. Wyznaczenie takiej osoby nie jest jednak obligatoryjne.

W kalkulacji kosztów postępowania podatkowego podatnik musi ponadto uwzględnić cenę sporządzenia odpisów i kopii z akt sprawy. On bowiem pokrywa związane z tym wydatki. Nie ma uregulowań określających, w jaki sposób powinny być ustalane opłaty za wykonanie odpisów i kopii dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Cenę określają naczelnicy urzędów skarbowych czy dyrektorzy izb skarbowych, ale powinna ona odpowiadać poniesionym nakładom. Należy brać pod uwagę koszty zakupu papieru, wydatki związane z serwisowaniem sprzętu, zużycie tonera, czas pracy urzędników. W ten sposób ustalona wartość nie musi odpowiadać cenie, jaką zapłaciłoby się w punkcie ksero. Podatnik, który występuje o sporządzenie kopii lub odpisów dokumentów, powinien być jednak poinformowany o wysokości opłaty, jaką będzie musiał uiścić.

Skarb Państwa nie pokryje kosztów powstałych z winy podatnika. Zostanie on obciążony wydatkami, które są efektem zatajenia lub nieprzedstawienia dowodu w wyznaczonym terminie. Poniesie koszty wynikające ze złożenia wyjaśnień lub zeznań niezgodnych z prawdą. Musi również pokryć koszty, jakie powstały wskutek hamowania lub utrudniania prowadzenia postępowania podatkowego. Chodzi o nieusprawiedliwione niestawienie się na wezwanie, odmowę składania zeznań, nieudzielanie wyjaśnień, nieokazanie przedmiotu oględzin oraz opuszczenie bez zezwolenia miejsca przeprowadzenia danej czynności.

Podatnik, który złożył wniosek o przeprowadzenie rozprawy w trakcie postępowania odwoławczego, i bez usprawiedliwionego powodu nie pojawił się na niej, ponosi koszty stawiennictwa pozostałych uczestników, np. świadków.

Koszty postępowania podatkowego podlegają ściągnięciu w trybie egzekucyjnym.

W sprawie kosztów, które obciążają podatnika, organ podatkowy wydaje postanowienie. Ustala ich wysokość oraz wskazuje termin i sposób uiszczenia. Podatnik może ubiegać się o rozłożenie ich zapłaty na raty. Musi jednak wykazać, że przemawia za tym jego ważny interes lub interes publiczny. W wyjątkowych sytuacjach może również starać się o umorzenie w całości lub w części obciążających go kosztów postępowania podatkowego.

Zwrot wydatków
Zwracane są wydatki poniesione w związku ze stawieniem się w urzędzie skarbowym lub izbie skarbowej. Nie wszyscy, nie w każdej sytuacji i nie w pełnej wysokości odzyskają jednak to, co musieli wydać.

Zwrot kosztów podróży i ewentualnie innych należności, np. utraconego zarobku, przysługuje podatnikowi, świadkom, biegłym i tłumaczom. Pełnomocnik nie może domagać się refundacji wydatków związanych z załatwianiem spraw podatkowych swojego mocodawcy. Podatnik odzyska natomiast tylko koszty będące następstwem nakazanego osobistego stawiennictwa w siedzibie organu podatkowego. Może poza tym na to liczyć jedynie w dwóch przypadkach: gdy został błędnie wezwany albo gdy postępowanie podatkowe wszczęto z urzędu. Koszty podróży i inne wydatki nie zostaną mu zwrócone, jeżeli uczestniczył w czynnościach urzędowych, ale nie miał takiego obowiązku. Tak jest np. w sytuacji, gdy brał udział w przesłuchaniu świadków.

Kwoty, jakich można domagać się z tytułu zwrotu kosztów podróży, noclegu czy utraconego zarobku, określają szczegółowe regulacje.

Koszty podróży i innych należności przysługujące podatnikowi, świadkom, biegłym i tłumaczom zwracane są na żądanie. Żądanie trzeba zgłosić organowi podatkowemu, który prowadzi postępowanie, przed wydaniem decyzji w sprawie. W przeciwnym razie traci się roszczenie o zwrot kosztów. Wynika to z art. 266 Ordynacji podatkowej.

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.)


Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.