Usługi doradcze poza UE a rozliczenie VAT

Przeczytaj także: Usługi przedstawicielskie a import usług w VAT

Przykładowo, firma sprzedała usługę doradztwa prawnego kontrahentowi z siedzibą w Bahrajnie. Jaką stawkę powinna zastosować na fakturze?

Zasada ogólna
Zgodnie z art. 28b VATU, w przypadku świadczenia usług na rzecz podmiotów będących podatnikami, miejscem świadczenia, i tym samym miejscem opodatkowania takiej transakcji jest państwo siedziby usługobiorcy. Istotnym zatem dla ustalenia podmiotu zobowiązanego do rozliczenia VAT jest zidentyfikowanie statusu usługobiorcy i określenie, czy jest on podatnikiem VAT czy występuje w charakterze konsumenta.

Definicja podatnika
Art. 28a VATU wskazuje, iż przez podatników należy rozumieć podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Decyduje prowadzenie działalności
Z powyższego wynika, iż podatnikami w rozumieniu VATU są nie tylko podmioty zarejestrowane jako podatnicy VAT. Decydującym kryterium dla uznania danego podmiotu za podatnika jest prowadzenie działalności gospodarczej. Za podatników mogą być zatem uznane również podmioty, które mają siedzibę na terytorium państwa, w którym nie obowiązuje podatek od wartości dodanej, pod warunkiem jednak, iż prowadzą działalność gospodarczą.

Dwie opcje…
Od zasady ogólnej wyrażonej w art. 28b VATU istnieją wyjątki, z których jeden dotyczy usług doradczych (art. 28l VATU). W przypadku tego typu usług możliwe są, z uwagi na wspomniane odstępstwo od art. 28b, dwa scenariusze:

1. uznanie, iż kontrahenci zagraniczni są podatnikami w rozumieniu art. 28a VATU- wówczas opodatkowanie nastąpi zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 28b VATU i miejscem opodatkowania będzie miejsce siedziby usługobiorcy.
2. uznanie, iż kontrahenci zagraniczni nie posiadają statusu podatnika- zastosowanie znajdzie art. 28l VATU, zgodnie z którym w przypadku świadczenia na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, mających siedzibę, stałe miejsce zamieszkania poza terytorium Unii Europejskiej usług doradczych, miejscem świadczenia (opodatkowania) usług jest miejsce gdzie podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.

…jednakowy rezultat
Jak wynika z powyższego, w przypadku, gdy usługi doradcze są świadczone na rzecz podmiotów mających siedzibę poza terytorium UE, status tych podmiotów jest de facto bez znaczenia. Zarówno bowiem wtedy, gdyby uznać, że usługi były świadczone na rzecz podatników, jak i w przypadku uznania, iż świadczenie tych usług nastąpiło na rzecz niepodatników, efekt będzie ten sam- miejscem opodatkowania będzie kraj, w którym kontrahenci mają siedzibę (na podstawie art. 28b albo art. 28l VATU).

Jako, iż usługi doradcze świadczone na rzecz podmiotów z Bahrajnu nie są opodatkowane w Polsce, podatnik w takich sytuacjach powinien wystawić fakturę z oznaczeniem „NP.” Nieprawidłowym byłoby zaś np. wystawienie faktury z polską stawką 23%.