ETS: Wydatki przed rejestracją spółki a odliczenie VAT

Przeczytaj także: Wydatki przed rejestracją spółki a odliczenie VAT

Trybunał wskazał ponadto, że jeżeli na podstawie prawa krajowego wspólnicy, mimo iż mogą być uważani za podatników dla potrzeb podatku VAT, nie mogą powołać się na czynności opodatkowane dokonane przez spółkę w celu uwolnienia się od kosztu podatku VAT związanego z czynnościami inwestycyjnymi zrealizowanymi na potrzeby i cele działalności spółki, to przy odliczeniu podatku VAT ta ostatnia powinna mieć możliwość uwzględnienia wskazanych czynności inwestycyjnych, aby mogła być zagwarantowana neutralność ciężaru podatkowego. Wniosku tego nie podważa argument, według którego umożliwienie wspólnikom odzyskania poniesionego przez nich podatku VAT lub zezwolenie spółce na jego odliczenie mogłoby zwiększyć ryzyko oszustw lub nadużycia w odniesieniu do podatku VAT.

W zakresie pytania drugiego ETS uznał, że skoro brak możliwości wykonania przez spółkę prawa do odliczenia podatku naliczonego wiąże się z okolicznością, że w dniu wystawienia faktury spółka nie była jeszcze zarejestrowana ani zidentyfikowana do celów VAT oraz że z tego względu faktura została wystawiona na wspólników, podczas gdy – jak stwierdził sąd krajowy – istnieje tożsamość osób zobowiązanych do zapłaty podatku naliczonego oraz osób tworzących spółkę, ów brak możliwości należy uważać za wynik czysto formalnego obowiązku.

Brak jednolitego stanowiska
W omawianej sprawie ETS rozstrzygał możliwość odliczenia VAT od wydatków o charakterze inwestycyjnym. Dotychczas ani praktyka orzecznicza, ani interpretacje organów podatkowych nie uformowały jednolitego stanowiska w powyższym zakresie. Rozbieżności interpretacyjne pojawiają się w związku z brzmieniem art. 84 ust. 4 VATU, zgodnie z którym obniżenia kwoty podatku należnego nie stosuje się do podatników niezarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni zgodnie z odpowiednią procedurą. Norma zawarta w powyższym przepisie ustanawia więc warunek formalnej rejestracji dla celów podatku od towarów i usług dla możliwości dokonania odliczenia VAT naliczonego. Wątpliwości dotyczą przypadków gdy jednostka dokonuje zakupów inwestycyjnych przed powstaniem jako podmiot prawa ( przed zarejestrowaniem w KRS). Potwierdzenia dokonania nabyć dóbr inwestycyjnych są wówczas zazwyczaj wystawiane na wspólników mającego powstać podmiotu, którzy następnie dokonują ich wniesienia do utworzonego podmiotu. Znaczna część orzecznictwa oraz interpretacji nie kwestionuje w takiej sytuacji posiadania prawa do odliczenia przez podatnika, uznając, iż fakt dokonania rejestracji przesądza jedynie o możliwości skorzystania z istniejącego już uprawnienia. Pojawiały się jednak także stanowiska odmienne, które w takich przypadkach odmawiały przyznania prawa do odliczenia, argumentując, iż nie zachodzi zbieżność co do tożsamości podmiotów- inny podmiot dokonał czynności nabycia dóbr inwestycyjnych, inny zaś skorzystałby z możliwości odliczenia VAT od tych nabyć.

Można zauważyć, iż rozbieżność w związku z art. 88 ust. 4 nie wynika w zasadzie z niewłaściwej implementacji regulacji zawartych w prawie wspólnotowym, lecz z interpretowania jego zapisów przez polskie organy rozstrzygające w sposób, który prowadzi do faktycznego pozbawienia podatnika prawa do odliczenia w sytuacjach nieprzewidzianych w Dyrektywie (prawo do odliczenia może zostać wyłączone tylko w ściśle określonych w niej przypadkach). W aspekcie wykładni pro wspólnotowej, z uwagi na brak w przepisach Dyrektywy warunku, który uzależniałby możliwość odliczenia od faktu formalnej rejestracji, stanowisko prezentowane przez część organów wydaje się być nieuzasadnione.

Tylko wymóg formalny
Założenia podatku od towarów i usług obowiązujące w polskim porządku prawnym oraz model przyjęty na szczeblu unijnym wskazują, iż podatek obciążający obrót ma charakter podatku od wartości dodanej. Faktycznemu obciążeniu na danym stadium obrotu powinna jednakże polegać tylko i wyłącznie wartość dodana w tym stadium. Odliczenie, czyli obniżenie podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu stanowi podstawowy element konstrukcyjny VAT i jest jednocześnie podstawowym prawem podatnika tego podatku. Zapewnia ono bowiem realizację podstawowej zasady systemu VAT- zasady neutralności. ETS w omawianym wyroku przyjął, że obowiązek rejestracji jest jedynie wymogiem formalnym, który nie powinien mieć negatywnego wpływu na odliczenie. Jest to bez wątpienia słuszne założenie, korespondujące z całą konstrukcją podatku VAT.