Amortyzacja programu komputerowego

Przeczytaj także: Oprogramowanie komputerowe: amortyzacja licencji

Art. 22b ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) mówią, że amortyzacji podlegają nabyte nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania autorskie lub pokrewne prawa majątkowe oraz licencje (do których zalicza się m.in. programy komputerowe) o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu. Noszą one miano wartości niematerialnych i prawnych.

Powyższe zatem oznacza, iż wartości niematerialnych i prawnych nie można bezpośrednio odnieść w ciężar kosztów uzyskania przychodu, a dokonywać tego należy przez odpisy amortyzacyjne. Trzeba jednak pamiętać, iż wartościami niematerialnymi i prawnymi są tutaj jedynie te prawa autorskie, majątkowe i licencje, które zostały nabyte (nie można ich zatem wytworzyć we własnym zakresie), nadają się do gospodarczego wykorzystania (czyli można je używać zgodnie z ich przeznaczeniem w obecnym kształcie) oraz mają być wykorzystywane dłużej niż rok.

Wartości niematerialne i prawne, podobnie jak środki trwałe, podlegają wpisaniu do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych najpóźniej w miesiącu przekazania ich do używania. Dopiero po tej czynności możliwe jest ich amortyzowanie (poczynając od miesiąca następnego). Późniejszy termin wprowadzenia ich do ewidencji jest traktowany jako ujawnienie składników majątku i w takim przypadku odpisów amortyzacyjnych dokonuje się dopiero od miesiąca następującego po tym, w którym miało miejsce ich ujawnienie (a więc wprowadzenie do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych).

Co ważne, wartości niematerialne i prawne można amortyzować jedynie metodą liniową. W przypadku licencji na programy komputerowe okres takiej amortyzacji nie może być krótszy aniżeli 24 miesiące (o czym mówi art. 22m ust. 1 pkt 1 updof). Maksymalna roczna stawka amortyzacji wynosi tutaj zatem 50%. Samych odpisów zaś można dokonywać co miesiąc, kwartał lub jednorazowo na koniec roku.

Niezwykle istotne jest to, iż programy komputerowe będące wartościami niematerialnymi i prawnymi nie mogą być zamortyzowane jednorazowo w sposób określony w art. 22k ust. 7 updof. Przepis ten odnosi się bowiem jedynie do środków trwałych.

Oczywiście powyższe dotyczy tych programów, których wartość początkowa przekracza 3 500 zł. Jeżeli natomiast próg ten nie zostanie przekroczony, przedsiębiorca ma aż trzy drogi postępowania. Otóż może uznać je za wartości niematerialne i prawne i zamortyzować jednorazowo w miesiącu oddania do używania lub miesiącu następnym tudzież amortyzować je na zasadach ogólnych (wg metody liniowej zgodnie z przyjętą stawką amortyzacji nie wyższą aniżeli 50%) albo nie uznawać ich za wartości niematerialne i prawne, a poniesiony na ich nabycie wydatek zaliczyć bezpośrednio w ciężar kosztów uzyskania przychodu.

Jeżeli jednak przedsiębiorca zamierza używać program komputerowy o wartości początkowej przekraczającej 3 500 zł krócej niż rok, nie zostanie on uznany za wartość niematerialną i prawną, a a co za tym idzie, wydatek na jego nabycie zostanie zaliczony bezpośrednio w ciężar kosztów uzyskania przychodów.

Niestety ostatnie z przedstawionych rozwiązań niesie ze sobą pewne niebezpieczeństwo. Jeżeli bowiem w rzeczywistości okaże się, że program taki będzie używany dłużej niż rok, trzeba go będzie zaliczyć do wartości niematerialnych i prawnych. Podatnik będzie tutaj zobowiązany ująć go w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w pierwszym miesiącu następującym po tym, w którym nastąpiło przekroczenie rocznego okresu, a także skorygować koszty uzyskania przychodu (koszty należy zmniejszyć o różnicę między ceną nabycia programu komputerowego a kwotą odpisów amortyzacyjnych przypadającą na okres jego dotychczasowego używania liczonych wg właściwej stawki amortyzacyjnej).

To niestety nie koniec. W takiej sytuacji bowiem przedsiębiorca jest także zobowiązany wpłacić do urzędu skarbowego w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął rok od nabycia tego składnika majątku kwotę odsetek naliczonych od dnia zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na nabycie programu komputerowego do dnia, w którym okres jego używania przekroczył rok. Odsetki te są naliczane według stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych obowiązującej w dniu zaliczenia składnika majątku do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.

Analogicznie trzeba postąpić w sytuacji, gdy podatnik zaliczy program komputerowy do wartości niematerialnych i prawnych przed upływem roku. Wtedy to odsetki nalicza się do dnia zaliczenia go do wartości niematerialnych i prawnych.

Opisane wyżej konsekwencje wynikają z art. 22e updof.