Odliczenia od dochodu w PIT 2012: strata podatkowa

Przeczytaj także: Rozliczenie podatku od pracy a strata z działalności

Strata a działalność gospodarcza

Stratę z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej mogą rozliczyć podatnicy, którzy rozliczają się z podatku dochodowego na zasadach ogólnych wg skali podatkowej czy płacący podatek liniowy i to zarówno wtedy, gdy prowadzą tę działalność na własne nazwisko bądź w postaci spółki osobowej jako jej wspólnik (a także gdy występuje wymieszanie tych form prowadzenia działalności). Jest to bowiem w dalszym ciągu jedno źródło przychodu w postaci pozarolniczej działalności gospodarczej. Tym samym jeżeli podatnik prowadzi kilka firm, stratę podatkową liczy łącznie dla nich wszystkich. Odlicza ją także od łącznego dochodu wykazanego w zeznaniu ze wszystkich rodzajów działalności gospodarczej.

Co ważne, stratę taką przedsiębiorca może rozliczyć także korzystając z opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym. To jednak będzie możliwe jedynie wówczas, gdy w latach poprzednich ryczałtowiec prowadził firmę, przy czym była ona opodatkowana zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (a więc płacił podatek od dochodu, a nie przychodu) i w tym czasie poniósł z tego tytułu stratę. Nie można bowiem zapominać, że ryczałtowy płacą podatek od uzyskanego przychodu – nie uwzględniają przy ustalaniu wysokości podatku kosztów jego uzyskania. Co za tym idzie przy tej formie opodatkowania strata podatkowa nie ma racji bytu.

Niemniej jeżeli w latach poprzednich podatnik płacił podatek od firmy liczony od uzyskanego dochodu (a nie przychodu) i poniósł z tego tytułu stratę, to obecnie – korzystając z opodatkowania w formie ryczałtu, może stratę tę w zeznaniu rocznym uwzględnić, dzięki czemu należne zobowiązanie podatkowe zostanie odpowiednio zmniejszone. Prawo takie daje ryczałtowcom art. 9 ust. 5 updof oraz art. 11 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

W takim przypadku odliczenia straty dokonuje się od wszystkich przychodów, proporcjonalnie do udziału kwot przychodów w całości przychodów łącznie, o czym mówi art. 11 ust. 3 ustawy o ryczałcie ewidencjonowanym. Tym samym w przypadku wystąpienia przychodów opodatkowanych różnymi stawkami ryczałtu konieczne jest ustalenie, jaki procent przychodów opodatkowanych wg poszczególnych stawek ryczałtu przypada na łączny uzyskany przychód. Trzeba tutaj także stosować opisane wyżej zasady rozliczania strat podatkowych (dotyczące wysokości czy okresu odliczenia).

Straty podatkowej nie rozliczą natomiast kartowicze.

Strata podatkowa przy działach specjalnych produkcji rolnej

Przepisy w zakresie straty podatkowej mają zastosowanie także do straty z działów specjalnych produkcji rolnej. Aby jednak było możliwe jej rozliczanie, dochód z działów specjalnych produkcji rolnej przez okres następnych pięciu kolejnych lat podatkowych musi być ustalany na podstawie ksiąg, a nie w sposób zryczałtowany. Pozostałe warunki rozliczania straty pozostają bez zmian.

Strata z najmu prywatnego

Nie ma przeszkód, aby podatnik rozliczał także stratę z tzw. najmu prywatnego, a więc wykonywanego poza działalnością gospodarczą. W uproszczeniu można powiedzieć, że sposób rozliczenia tej straty jest bardzo zbliżony do rozliczania straty z działalności gospodarczej (w tym także w zakresie jej rozliczania przy opodatkowaniu ryczałtem).

W ramach tego źródła przychodu nie można jednak rozliczyć straty poniesionej z tytułu najmu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i to nawet wówczas, gdy najem ten dotyczy składnika majątku, który wcześniej był wynajmowany w ramach prowadzonej firmy. Trzeba bowiem pamiętać, że działalność gospodarcza i prywatny najem to dwa odrębne źródła przychodów i straty poniesionej w ramach jednego z nich nie można odliczyć od dochodu (bądź przychodu przy ryczałcie) uzyskanego z drugiego źródła nawet wówczas, gdy dotyczy ona jednego składnika majątku.

Oczywiście zasada ta działa także w drugą stronę – od dochodu z prowadzonej działalności gospodarczej nie można odliczyć straty poniesionej z tytułu prywatnego najmu.

Prawa majątkowe i kapitały pieniężne a strata

Przepis art. 9 ust. 3 updof stosuje się do strat z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną, papierów wartościowych, w tym z odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych (sprzedaż krótka) i odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.

Strata poniesiona na odpłatnym zbyciu papierów wartościowych, praw pochodnych lub pochodnych instrumentów finansowych lub z tytułu realizacji praw z nich wynikających może oczywiście pomniejszyć wyłącznie dochód z tego samego źródła.

Niemniej dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych nie można pomniejszyć o straty z tytułu udziału w innych funduszach kapitałowych oraz inne straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych, poniesione w roku podatkowym oraz w latach poprzednich (art. 30a ust. 5 updof).

Strata a dochód małżonka

Poniesioną w danym źródle przychodu stratę może rozliczyć jedynie podatnik, który stratę tę poniósł, w ramach tego źródła. Prawa do jej odliczenia nie ma małżonek podatnika i to nawet wówczas, gdy posiada takie samo źródło przychodu jak to, z którego podatnik poniósł stratę. Warto zwrócić tutaj uwagę na wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 października 1998 r. sygn. akt I SA/Lu 961/97, w którym to sąd potwierdził, że wspólne opodatkowanie nie jest możliwe, jeżeli małżonek nie uzyskał w danym roku podatkowym przychodu, lecz stratę podatkową. Wspólne rozliczenie jest natomiast możliwe, jeżeli w danym roku jeden z małżonków zamierza rozliczyć stratę poniesioną w latach ubiegłych.