Umorzenie należności: podatek dochodowy u wierzyciela

Przeczytaj także: Nieściągalne wierzytelności: korekta podatku

Ustawodawca niekiedy zezwala na zaliczenie takich wierzytelności w koszty uzyskania przychodu. To jednak może wiązać się z tym, że wierzytelność taka przez dłużnika nigdy nie zostanie uregulowana.

Jedna z takich sytuacji została określona w art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 23 ust. 1 pkt 41 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepisy te wskazują, że do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się umorzonych wierzytelności, z wyjątkiem tych, które uprzednio zostały zarachowane w prowadzonej działalności jako przychody należne.

Kwestię umorzenia należności reguluje art. 508 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie to przyjmuje.

Warto zatem pamiętać, że przy umorzeniu musi wystąpić określone działanie u obydwu stron transakcji. Szczególną uwagę na dopełnienie powyższego (czyli posiadanie przez wierzyciela potwierdzenia, że dłużnik wyraził zgodę na zwolnienie z długu, np. w postaci oświadczenia) zwracają organy podatkowe przy zaliczaniu takich wierzytelności w koszty uzyskania przychodu. Przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi, który w interpretacji indywidualnej z 17 grudnia 2012 r., nr IPTPB3/423-333/12-5/PM wskazał, że „(…) wierzyciel może zaliczyć umorzoną wierzytelność do kosztów uzyskania przychodów tylko wówczas, gdy jednocześnie spełnione zostaną następujące warunki:
a. wierzytelność zaliczono uprzednio do przychodów należnych,
b. umorzenie wierzytelności nastąpi za zgodą i wiedzą dłużnika, tj. wierzyciel będzie posiadać pisemne oświadczenie dłużnika, że zwolnienie z długu zostało przez niego przyjęte.(…)

Warto przy tym pamiętać, na co także zwrócił organ podatkowy w przytoczonej wyżej interpretacji, że wierzyciel w ciężar kosztów uzyskania przychodu może zaliczyć jedynie wartość netto umorzonej wierzytelności, mimo że ta uległa umorzeniu w wartości brutto. Jak podkreślił organ podatkowy: „(…) kosztem uzyskania przychodów nie jest podatek od towarów i usług sam w sobie. Podatek ten nie jest również przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w związku z czym nie podlega uprzedniemu zarachowaniu jako przychód.

Jednakże, należy pamiętać, że podatek od towarów i usług jest elementem całości zobowiązania dłużnika. Nie ma w tym przypadku znaczenia fakt, że część która nie jest umarzana odpowiada kwocie stanowiącej równowartość podatku od towarów i usług.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Gina Sanders - Fotolia.com

Umorzenie należności: podatek dochodowy u wierzyciela

Ustawodawca niekiedy zezwala na zaliczenie takich wierzytelności w koszty uzyskania przychodu. To jednak może wiązać się z tym, że wierzytelność taka przez dłużnika nigdy nie zostanie uregulowana.

W przypadku dłużnika, umorzeniu podlega nie wierzytelność, lecz jego zobowiązanie wobec wierzyciela, obejmujące również podatek od towarów i usług. Umorzenie wierzytelności kontrahentowi skutkuje tym, że Spółka nie uzyska środków finansowych na pokrycie swojego zobowiązania w rozliczeniu podatku od towarów i usług.(…)”

Co prawda ustawodawca zezwala niekiedy na zaliczenie w koszty wartości podatku od towarów i usług, jednakże przypadki takie zostały enumeratywnie wymienione w ustawach o podatku dochodowym, zaś te nie zawierają naszej sytuacji.

Uwaga! Nie wszystkie umorzone wierzytelności będą mogły zostać zaliczone w ciężar kosztów uzyskania przychodu. Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz odpowiednio art. 23 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kosztem uzyskania przychodów nie mogą być wierzytelności przedawnione.