eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plPodatkiAktualności podatkowe › Świadczenie w miejsce wykonania w podatku dochodowym

Świadczenie w miejsce wykonania w podatku dochodowym

2013-03-19 13:07

Świadczenie w miejsce wykonania w podatku dochodowym

Datio in solutum w podatku dochodowym © apops - Fotolia.com

Jednym ze sposobów zaspokojenia wierzyciela jest spełnienie innego świadczenia, tzw. datio in solutum. Na czym to polega i czy jest opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych? Wyjaśnienie tych wątpliwości prezentujemy poniżej.

Przeczytaj także: Datio in solutum: przychód w podatku dochodowym 2015

Datio in solutum (z łac., świadczenie w miejsce wykonania) to czynność prowadząca do wygaśnięcia istniejącego zobowiązania poprzez spełnienie świadczenia innego niż wynikające z dotychczasowego stosunku obligacyjnego.

Zgodnie z treścią art. 453 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia - za zgodą wierzyciela - inne świadczenie, to zobowiązanie wygasa. W praktyce wygląda to tak, że jeśli dłużnik zamiast konkretnego świadczenia, które powinien spełnić zgodnie ze zobowiązaniem, ofiarowuje wierzycielowi inne świadczenie, a ten je przyjmuje, to wówczas to pierwotne zobowiązanie wygasa, jakby zostało wykonane.

Może jakiś konkretny przykład…
Zagadnienie to dobrze zobrazuje sprawa, jaką zajmował się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie (wyrok z 13 grudnia 2011 r., sygn. akt I SA/Rz 751/11).

Jak w tej sprawie przedstawiał się stan faktyczny?
Podatnik, który złożył wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego, był wspólnikiem w A spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: spółka A). Jednocześnie spółka A posiadała wobec wnioskodawcy wierzytelność. Wnioskodawca posiadał udziały także w innej spółce kapitałowej B spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: spółka B). Wspólnik oraz spółka A zgodnie postanowili, że wnioskodawca wykona swoje zobowiązanie wobec spółki A poprzez spełnienie innego świadczenia (datio in solutum), to znaczy przeniesie na spółkę A udziały przysługujące mu w spółce B. Z uwagi na fakt, że wartość udziałów w spółce B przekraczała wartość zobowiązania wspólnika wobec spółki A, ta ostatnia zobowiązała się do zapłaty określonej kwoty pieniężnej tytułem nadwyżki wartości przenoszonych udziałów ponad wartość zobowiązania.

W rozpatrywanej sprawie podatnik zadał Ministrowi Finansów pytanie, czy transakcja przeniesienia udziałów w spółce B na rzecz spółki A celem spłaty wierzytelności wobec spółki A, jako świadczenie w miejsce wykonania zobowiązania, rodzi konsekwencje na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT).
Zdaniem podatnika, rozliczenie stron w drodze umowy datio in solutum nie rodzi konsekwencji na gruncie ustawy o PIT, a zatem przeniesienie własności udziałów na spółkę A w zamian za zwolnienie wnioskodawcy ze zobowiązania do spłaty wierzytelności nie podlega opodatkowaniu.

fot. apops - Fotolia.com

Datio in solutum w podatku dochodowym

W zakres opodatkowania wchodzi odpłatne zbycie udziałów w spółkach mających osobowość prawną, dokonane zarówno w formie umowy sprzedaży czy zamiany, jak również w formie umowy datio in solutum uregulowanej w art. 453 kodeksu cywilnego.


Jakie stanowisko zajął fiskus?
Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Organ wskazał, że opodatkowaniu podlega odpłatne zbycie udziałów w spółkach mających osobowość prawną, rozumiane jako przeniesienie własności na inną osobę za wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie można określić nie tylko w pieniądzu, ale także poprzez inne określenie jego wartości. Wobec tego, w zakres opodatkowania wchodzi odpłatne zbycie udziałów w spółkach mających osobowość prawną, dokonane zarówno w formie umowy sprzedaży czy zamiany, jak również w formie umowy datio in solutum uregulowanej w art. 453 kodeksu cywilnego.

Analizując przesłankę odpłatności, organ podatkowy podkreślił, że wynagrodzenie nie musi mieć charakteru pieniężnego (może również oznaczać uzyskanie świadczenia wzajemnego w postaci zapłaty w naturze, działania, zaniechania lub znoszenia). Organ wskazał, że świadczenie jest nieodpłatne, gdy za zbytą rzecz lub prawo zbywca nie otrzymuje świadczenia wzajemnego, czyli przenosi ich własność pod tytułem darmym, co z pewnością w przypadku umowy datio in solutum nie ma miejsca. W związku z tym spełnienie przez dłużnika za zgodą wierzyciela innego świadczenia niż pierwotny dług w celu zwolnienia się z tego długu (datio in solutum) jest świadczeniem odpłatnym, gdyż dłużnik za swoje świadczenie otrzymuje wynagrodzenie w postaci uregulowania ciążącego na nim zobowiązania.

Organ podkreślił również, że instytucja prawna datio in solutum nie może służyć unikaniu opodatkowania, a przyjęcie przedstawionego przez wnioskodawcę stanowiska za prawidłowe prowadziłaby do nierównego traktowania podatników.

A co orzekł sąd administracyjny?
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o PIT opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c tej ustawy oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jednym ze źródeł przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT są kapitały pieniężne. Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy o PIT, należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych.

Sąd wskazał, że aby umowa datio in solutum mogła zostać opodatkowana, spełnione muszą zostać dwa warunki. Po pierwsze, przeniesienie udziałów w zamian za zwolnienie z długu musi zostać uznane za odpłatne zbyciem papierów wartościowych, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy o PIT. Po drugie, kwota zadłużenia powinna stanowić cenę.

Sąd powołując się na wcześniejsze orzecznictwo wskazał (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 listopada 2009 r., sygn. akt II FSK 973/08), że pod pojęciem odpłatnego zbycia na tle art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy o PIT należy rozumieć każde faktyczne przeniesienie udziałów lub akcji za wynagrodzeniem. W związku z tym, odpłatne zbycie obejmuje również umowę datio in solutum.

Zatem co w tym przypadku podlega opodatkowaniu?
W opisanym stanie faktycznym wspólnik przenosząc własność udziałów w spółce B na rzecz Spółki A został zwolniony z obowiązku pierwotnego zobowiązania wobec spółki A. Natomiast spółka A stała się właścicielką udziałów w spółce B, tym samym zaspokajając swoje roszczenie wobec wspólnika.

Należy też pamiętać, że wartość udziałów w Spółce B przekraczała wartość zobowiązania wspólnika wobec spółki A, w związku z czym spółka A zobowiązała się do zapłaty określonej kwoty tytułem nadwyżki wartości przenoszonych udziałów.

Reasumując, cena odpowiadała wysokości kwoty świadczenia wobec spółki A, z którego wnioskodawca został zwolniony. W związku z tym, jak orzekł sąd, przedmiotową transakcję należy opodatkować 19-proc. podatkiem dochodowym od zysków kapitałowych od uzyskanego dochodu.
Przeciwna interpretacja prowadziłaby, zdaniem sądu, do nieuzasadnionego nierównego traktowania podatników.


Piotr Świniarski, prawnik z ITCI sp. z o.o.

Przeczytaj także

Skomentuj artykuł Opcja dostępna dla zalogowanych użytkowników - ZALOGUJ SIĘ / ZAREJESTRUJ SIĘ

Komentarze (0)

DODAJ SWÓJ KOMENTARZ

Eksperci egospodarka.pl

1 1 1

Wpisz nazwę miasta, dla którego chcesz znaleźć urząd skarbowy lub izbę skarbową.

Wzory dokumentów

Bezpłatne wzory dokumentów i formularzy.
Wyszukaj i pobierz za darmo: