Produkty gotowe w księdze przychodów i rozchodów

Przeczytaj także: Wyroby gotowe do KPiR poprzez spis z natury

Zasady dokonywania zapisów w księdze podatkowej reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Rozporządzenie to zawiera m.in. definicje używanych w nim określeń (§3).
I tak pod pojęciem towarów rozporządzenie to nakazuje rozumieć towary handlowe, materiały podstawowe i pomocnicze, półwyroby (półfabrykaty), wyroby gotowe, braki i odpady oraz materiały przyjęte od zamawiających do przerobu lub obróbki, przy czym:

• towarami handlowymi są wyroby przeznaczone do sprzedaży w stanie nieprzerobionym; towarami handlowymi są również produkty uboczne uzyskiwane przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej,
• materiałami (surowcami) podstawowymi są materiały, które w procesie produkcji lub przy świadczeniu usług stają się główną substancją gotowego wyrobu; do materiałów podstawowych zalicza się również materiały stanowiące część składową (montażową) wyrobu lub ściśle z wyrobem złączone (np. opakowania - puszki, butelki) oraz opakowania wysyłkowe wielokrotnego użytku (np. transportery, palety), jeżeli opakowania te nie są środkami trwałymi,
• materiałami pomocniczymi są materiały niebędące materiałami podstawowymi, które są zużywane w związku z działalnością gospodarczą i bezpośrednio oddają wyrobowi swoje właściwości,
• wyrobami gotowymi są wyroby własnej produkcji, których proces przerobu został całkowicie zakończony, wykonane usługi, prace naukowo-badawcze, prace projektowe, geodezyjno-kartograficzne, zakończone roboty, w tym także budowlane,
• produkcją niezakończoną jest produkcja w toku oraz półwyroby (półfabrykaty), to jest niegotowe jeszcze produkty własnej produkcji, a także wykonywane roboty, usługi przed ich ukończeniem,
• brakami są nieodpowiadające wymaganiom technicznym wyroby własnej produkcji, całkowicie wykończone bądź też doprowadzone do określonej fazy produkcji; brakami są również towary handlowe, które na skutek uszkodzenia lub zniszczenia w czasie transportu bądź magazynowania utraciły częściowo swą pierwotną wartość,
• odpadami są materiały, które na skutek procesów technologicznych lub na skutek zniszczenia albo uszkodzenia utraciły całkowicie swą pierwotną wartość użytkową.

Mimo, że rozporządzenie w sprawie prowadzenia księgi posługuje się pojęciem produktów gotowych, w samej KPiR ich wartości (po stronie wydatków) się nie podaje. Ujmowane w niej są natomiast zakupy materiałów niezbędnych do wykonania (wytworzenia) tych produktów. Ich wartość należy księgować w kolumnie 10 księgi „Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu”.

W procesie produkcji wyrobów gotowych przy tym przedsiębiorca może korzystać także z usług podmiotów zewnętrznych. Ich wartość należy ujmować w kolumnie 13 księgi „Pozostałe wydatki”. Z kolei wartość wynagrodzeń (brutto) pracowników, którzy biorą udział przy wytwarzaniu danego wyrobu, jest ujmowana w kolumnie 12 księgi „Wynagrodzenia w gotów i naturze”.

Niemniej produkty gotowe trzeba niekiedy wycenić i ująć w księdze. Zgodnie bowiem z §27 ust. 1 rozporządzenia, podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów, na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności.

Podatnik jest obowiązany wycenić wyroby gotowe (mówi o tym §29 ust. 1 rozporządzenia) według kosztów wytworzenia. Koszt wytworzenia został natomiast zdefiniowany w §3 pkt 4 rozporządzenia. Są to wszelkie koszty związane bezpośrednio i pośrednio z przerobem materiałów, z wyłączeniem kosztów sprzedaży wyrobów gotowych i usług.

Zaliczyć tutaj zatem należy przede wszystkim koszt zużytych materiałów (zaksięgowanych w kolumnie 10 księgi) jak też wartość usług podwykonawców, czy wydatków związanych z wykonaniem danych czynności własnymi siłami (w postaci chociażby wynagrodzeń pracowników).

Warto wiedzieć
W razie przyjęcia wyceny towarów w kwocie niższej od kosztów wytworzenia, w szczególności z powodu uszkodzenia, wyjścia z mody, należy przy poszczególnych pozycjach uwidocznić również jednostkowy koszt wytworzenia.