Spis z natury gdy rozpoczęcie działalności gospodarczej

Przeczytaj także: Likwidacja działalności gospodarczej w podatku dochodowym

To, kiedy należy sporządzić i wpisać do księgi spis z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów, zostało określone w §27 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Ustawodawca wymienia tutaj dzień 1 stycznia, koniec każdego roku podatkowego, dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego. Spis taki należy sporządzić także w razie zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności.

Wydaje się być prawidłowym stwierdzenie, że spis taki należy sporządzić na wyżej określone dni także wówczas, gdy brak jest składników majątku, które w nim są ujmowane (a więc np. spis zerowy na dzień rozpoczęcia prowadzenia firmy).

Warto pamiętać, że w przypadku sporządzenia spisu w trakcie roku, co do zasady o zamiarze jego przeprowadzenia trzeba powiadomić naczelnika urzędu skarbowego na co najmniej 7 dni wcześniej. Niemniej obowiązek ten nie dotyczy podatników sporządzających spis na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej. Kwestię tę reguluje§28 ust. 4 przytoczonego rozporządzenia.

Poza tym o ile ustawodawca nakazuje sporządzić oraz wpisać do księgi wartość spisu, nie wskazał, w której kolumnie należy tego obowiązku dopełnić. W praktyce jednak przyjęło się, iż remanent jest wpisywany do tej samej kolumny, gdzie zakupy towarów handlowych i materiałów, a więc kolumny 10 księgi „Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu”. Podatnik winien przy tym pamiętać, iż pomimo konieczności sporządzenia spisu i jego wpisania do księgi, jego wartości nie sumuje z wydatkami na zakup towarów i materiałów. Wartość takiego remanentu będzie bowiem wpływać na wysokość kosztów uzyskania przychodu dopiero przy obliczaniu dochodu, gdy sporządzony zostanie kolejny spis z natury w danym roku podatkowym (z reguły na ostatni dzień roku, chyba że z jakichś względów podatnik sporządzi taki spis w trakcie tego roku).

Nie można także zapominać, iż w spisie sporządzanym na rozpoczęcie działalności gospodarczej ujmowane są jedynie te składniki majątku (tj. towary handlowe, materiały podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcja w toku, wyroby gotowe, braki i odpady), które zostały nabyte przed jej rozpoczęciem. Jeżeli zatem przykładowo w dniu otwarcia firmy podatnik dokonał zakupu towarów handlowych czy materiałów, nie wykazuje ich w spisie sporządzonym na dzień rozpoczęcia firmy. Wartość takich zakupów należy ująć bezpośrednio w podatkowej księdze przychodów i rozchodów w kolumnie 10.

Warto przy tym pamiętać, że ustawodawca daje podatnikom możliwość wyboru wyceny spisu z natury. Otóż możliwe jest tutaj zastosowanie cen zakupy, nabycia bądź cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli te są niższe od ceny zakupu lub nabycia. Definicja ceny zakupu i nabycia została uregulowana w §3 przytoczonego rozporządzenia.
I tak przez cenę zakupu należy rozumieć cenę, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszoną o podatek od towarów i usług, podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie powiększoną o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżoną o rabaty opusty, inne podobne obniżenia, w przypadku zaś otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku - wartość odpowiadającą cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika.
Z kolei pojęcie ceny nabycia oznacza cenę zakupu składnika majątku powiększoną o koszty uboczne związane z zakupem towarów i składników majątku do chwili złożenia w magazynie według ich cen zakupu, a w szczególności koszty transportu, załadunku i wyładunku oraz ubezpieczenia w drodze.