Kara umowna z podatkiem VAT?

Przeczytaj także: Transakcje łańcuchowe a odliczenie VAT

Dotychczas podatnicy byli przekonani, iż tego typu płatność, jako nie związana z jakimkolwiek świadczeniem zwrotnym, nie będzie podlegała pod ustawę o VAT. W ostatnim czasie organy podatkowe przyjmują jednak, iż wynagrodzenie otrzymywane przez wynajmującego za wcześniejsze rozwiązanie umowy nie stanowi zadośćuczynienia, lecz formę wynagrodzenia za jego działanie - tj. wyrażenie zgody na odstąpienie od umowy. Konsekwentnie, jako odpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Przykładowo, w interpretacji z dnia 15 marca 2013 r. (sygn. IPPP1/443-1251/12-4/AP), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał za nieprawidłowe stanowisko podatnika, iż zapłata kwoty rekompensaty z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu stanowi dla wynajmującego, jako strony dotkniętej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy, odszkodowanie niepodlegające opodatkowaniu VAT. Zdaniem organu, w analizowanym przypadku istniał bowiem bezpośredni związek pomiędzy dokonanym świadczeniem najemcy, czyli wyrażeniem zgody na wcześniejsze rozwiązanie umowy, a otrzymanym wynagrodzeniem. W konsekwencji, zgodę na zaniechanie określonej czynności (odstąpienie od umowy najmu), za którą Spółka wypłaca określoną kwotę pieniężną, należy traktować jako określone świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Sądy administracyjne, co do zasady, potwierdzają, iż w takiej sytuacji otrzymana przez wynajmującego kwota nie jest ekwiwalentem za usługę, lecz konsekwencją zdarzenia wcześniejszego, tj. naruszenia przez najemcę warunków umowy poprzez jej zerwanie/ wcześniejsze rozwiązanie. Warto jednak podkreślić, iż w ostatnim czasie pojawiło się również stanowisko odmienne. W wyroku z dnia 15 lutego 2013 r. (sygn. III SA/Wa 1882/12 ) warszawski WSA potwierdził, iż chociaż zasadniczo odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu VAT, to jednak w przedstawionych przez podatnika okolicznościach brak jest powiązania między odszkodowaniem a szkodą powstałą w wyniku wcześniejszego rozwiązania umowy. Jeżeli w umowie najmu znajduje się jedynie wzmianka o możliwości jej wcześniejszego rozwiązania, brak jest natomiast postanowienia, że rozwiązanie następuje w związku z zaniechaniem określonego działania lub naruszeniem ustalonych warunków umowy, wówczas należy przyjąć, że mamy do czynienia z rozliczeniami z tytułu umowy najmu, podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT.

Podsumowując, konsekwencje kar umownych i odszkodowań na gruncie ustawy o VAT budzą kontrowersje, a zatem również niepewność podatników co do ich rozliczeń podatkowych. W celu uniknięcia ryzyka podatkowego, należy w sposób szczegółowy przeanalizować zapisy umowy najmu w przypadku konieczności wypłaty kary umownej. W sytuacji, gdy określenie rozwiązania bezpiecznego z punktu widzenia prawa podatkowego jest utrudnione, należy rozważyć wystąpienie z wnioskiem o interpretację indywidualną.