Środki trwałe: błędnej metody amortyzacji nie można zmienić

Przeczytaj także: Korekta odpisów amortyzacyjnych i zeznań podatkowych

Otóż spółka nabyła budynek użytkowy, który mógł być zakwalifikowany w podatku dochodowym do używanych środków trwałych i pozwalał na zastosowanie indywidualnej stawki amortyzacyjnej. Zarząd spółki podjął uchwałę, na mocy której budynek miał być amortyzowany zgodnie z art. 16j ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ze stawką 10% w skali roku. Uchwała ta została przekazana głównemu księgowemu w celu jej realizacji, jednakże ten w wyniku własnej pomyłki (działania sprzecznego z wolą zarządu) rozpoczął amortyzację budynku metodą liniową wg stawki 2,5%, tj. zgodnie ze stawką z Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych.

Spółka wystąpiła do fiskusa z pytaniem, czy w takim przypadku po ujawnieniu błędnego działania księgowego, może dokonać w księgach handlowych stosownej korekty, polegającej na przywróceniu indywidualnej stawki amortyzacyjnej przedmiotowego środka trwałego, począwszy od pierwszego miesiąca, w którym nastąpiła amortyzacja?

Organ wydający interpretację uznał, że korekta taka nie jest możliwa. Skoro bowiem spółka rozpoczęła amortyzację środka trwałego z zastosowaniem jednej z metod amortyzacji, to tak wybraną metodę winna stosować aż do pełnego zamortyzowania środka trwałego.

„(...) Podatnicy sami bowiem - uwzględniając warunki wymienione w tym przepisie - ustalają stawkę amortyzacyjną, nie ma zatem podstawy prawnej, ani powodu aby ją podwyższać. Wskazane we wniosku okoliczności wynikające z błędu pracownika nie mogą modyfikować zasad wynikających z przepisów prawa, zaś ich konsekwencje zobowiązany jest ponieść sam podatnik.(...)” - czytamy w interpretacji.

Sprawa trafiła do sądu. Ten zarówno w pierwszej jak i drugiej instancji przyznał rację fiskusowi.

I tak WSA uznał, że wnioskodawca błędnie utożsamił wybór metody amortyzacji z podjęciem uchwały przez organ spółki i podniósł, że ustawa nie obliguje podatnika do deklarowania wyboru metody amortyzacji wobec organów podatkowych, dlatego dokonanie pierwszego odpisu amortyzacyjnego według konkretnej metody z użyciem konkretnej stawki oznacza wybór metody i stawki. Zdarzeniem prawnym kwalifikowanym jako wybór metody jest dokonanie odpisu amortyzacyjnego, a nie złożenie jakiegokolwiek oświadczenia przez podmiot uprawniony.

Pogląd ten podzielił następnie NSA w wyroku z dnia 21.04.2015 r. sygn. akt II FSK 454/13.

Sąd podkreślił, że dokonanie wyboru metody amortyzacji przed rozpoczęciem dokonywania odpisów oznacza określenie zarówno terminu i okresu amortyzacji jak też stawki amortyzacji. Powyższe elementy ściśle związane z wybraną przez podatnika metodą nie mogą ulec zmianie aż do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego.

W rozpatrywanej sprawie zaś spółka dokonała wyboru w myśl art. 16h ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (metoda liniowa ze stawką z Wykazu) i była zobowiązana wybraną metodę stosować aż do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego.

NSA wypowiedział się także co do możliwości stosowania korekt w zakresie amortyzacji.

Sąd podkreślił, że wprawdzie nie ma norm prawnych określających bezpośrednio zasady korekty odpisów amortyzacyjnych, niemniej korekta taka jest prawnie możliwa. Może ona mieć miejsce gdy podatnik nieprawidłowo ustali wysokość odpisów amortyzacyjnych, a tym samym wysokość kosztów uzyskania przychodów, przez niewłaściwe ustalenie wartości początkowej środka trwałego, zastosowanie złej stawki amortyzacyjnej – ale tylko w przypadku stosowania stawek określonych w wykazie, stanowiących załącznik nr 1 do ustawy, czy też omyłce technicznej przy obliczaniu odpisów, bądź w terminach rozpoczęcia i zakończenia. Jest również możliwa korekta odpisów amortyzacyjnych w przypadkach utraty przez podatnika ulgi inwestycyjnej, z której wcześniej korzystał.
W rozpoznawanej sprawie żadna z wymienionych okoliczności jednak nie wystąpiła.