Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości a podatek

Przeczytaj także: Sprzedaż budynku ze zwolnieniem dla gruntu rolnego w PIT?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W 1979 r. Prezydent miasta wydał decyzję, na mocy której nastąpiło wywłaszczenie na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości za odszkodowaniem. Część wywłaszczonej nieruchomości okazała się jednak zbędna i decyzją Prezydenta Miasta z 1985 r. została przekazana w użytkowanie Polskiemu Związkowi Działkowców. Zgodnie z art. 69 ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, nieruchomość wywłaszczona lub jej część podlega zwrotowi na rzecz poprzedniego właściciela lub jego następcy prawnego na jego wniosek, jeżeli stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. O zwrot nieruchomości wystąpiła wnioskodawczyni, jednakże starosta w wydanej w 2009 r. decyzji odmówił jej zwrotu wskazując, że zgodnie z ustawą o rodzinnych ogrodach działkowych może się ona ubiegać jedynie o wypłatę odszkodowania lub zapewnienie nieruchomości zamiennej. Wnioskodawczyni wystąpiła zatem przeciwko miastu z pozwem o odszkodowanie. Sąd okręgowy w marcu 2011 r. zasądził od miasta na jej rzecz kwotę odszkodowania wraz z należnymi odsetkami. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy otrzymane odszkodowanie wraz z odsetkami jest zwolnione z podatku dochodowego? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl natomiast przepisu art. 11 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. mathom - Fotolia.com

Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości a podatek

Otrzymane odszkodowanie (należność główna) za wywłaszczenie nieruchomości korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych

Z treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:
a. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.(…)

Jak wskazano wyżej, na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku są inne odszkodowania niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają z przepisów prawa, otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami wymienionymi powyżej. Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą.

Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.