eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plPodatkiInterpretacje i wyjaśnienia › Odszkodowanie z gminy za brak lokalu zastępczego z podatkiem dochodowym

Odszkodowanie z gminy za brak lokalu zastępczego z podatkiem dochodowym

2020-06-04 13:25

Odszkodowanie z gminy za brak lokalu zastępczego z podatkiem dochodowym

Od niechcianych lokatorów trzeba zapłacić podatek © BRAD - Fotolia.com

Zasądzone przez sąd odszkodowanie wypłacane przez gminę właścicielowi nieruchomości za brak zastępczego lokalu socjalnego dla mieszkańców, jest opodatkowane podatkiem dochodowym, podobnie jak zwracane koszty eksploatacyjne - uznał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 03.06.2020 r. nr 0115-KDWT.4011.16.2020.1.BK.

Przeczytaj także: Rekompensata za zajmowany lokal jest przychodem podatkowym

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?


Wnioskodawca jest właścicielem lokalu mieszkalnego, który bez tytułu prawnego zajmują nie ponoszący żadnych opłat na jego rzecz poprzedni właściciele, którzy na mocy wyroku eksmisyjnego sądu zostali zobowiązani do jego opuszczenia i opróżnienia. Sąd eksmisję wstrzymał do czasu zaoferowania im przez gminę odpowiedniego lokalu socjalnego. Niestety do dnia dzisiejszego lokal taki uprawnionym nie został zaproponowany.

W kwietniu 2014 r. sąd wydał wyrok, w którym orzekł na rzecz wnioskodawcy odszkodowanie w miesięcznej wysokości 1.400 zł za niewywiązanie się gminy z określonego obowiązku dostarczenia uprawnionym lokalu socjalnego. Odszkodowanie to miało stanowić rekompensatę za utracone przez właściciela korzyści z uwagi na brak swobodnego dysponowania swoim mieniem. Nadto sąd orzekł na rzecz wnioskodawcy również zapłatę ponoszonych przez niego comiesięcznych kosztów eksploatacyjnych w wysokości 728,77 zł, przy czym kwota ta była zmienna w zależności od pory roku i regulowana dopiero na podstawie przedstawianego gminie dowodu zapłaty.

W wystawionym przez gminę PIT-11 za 2018 r. wykazane zostały wypłacone wnioskodawcy w tym roku świadczenia jako suma odszkodowań z tytułu ponoszonych wydatków eksploatacyjnych oraz za brak swobody w dysponowaniu swoim mieniem.

Wnioskodawca zadał pytanie, czy podatek powinien zapłacić od całego otrzymanego świadczenia czy też jedynie odszkodowania za utracone korzyści? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1387, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku.

fot. BRAD - Fotolia.com

Od niechcianych lokatorów trzeba zapłacić podatek

Masz niechcianych lokatorów, których pomimo nakazu eksmisji nie możesz się pozbyć, w związku z czym gmina (z uwagi na brak lokalu zastępczego) wypłaca i odszkodowanie wypłacone przez sąd? Pamiętaj, że odszkodowanie to jest opodatkowane. Fiskus zalicza je do przychodów z innych źródeł, który nie korzysta ze zwolnienia od podatku.


W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie między innymi w pkt 9 wymieniono „inne źródła”.

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 11 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 i 1043), z wyjątkiem:
a. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe;

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
a. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z cytowanych przepisów wynika, że ze zwolnienia przedmiotowego – na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – korzystają jedynie te odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie oraz te odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy.

Z kolei zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści.

Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowania z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowania z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. (…)

Zgodnie z art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 611), jeżeli osobie uprawnionej do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu na mocy wyroku gmina nie dostarczyła lokalu, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 i 1495).

Z przepisu art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa (art. 417 § 2 ww. ustawy).

Podkreślenia wymaga, że powołany wyżej przepis art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego reguluje jedynie możliwość wystąpienia strony o odszkodowanie, nie określając wprost wysokości odszkodowania, a także nie wskazując zasad jego ustalania.

Stwierdzić zatem należy, że odszkodowanie, o którym mowa w art. 18 ust. 5 ww. ustawy, nie jest odszkodowaniem za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, a jedynie odszkodowaniem w zakresie utraconych korzyści. Dotyczy ono bowiem korzyści, które właściciel lokalu mógłby osiągnąć, gdyby bez przeszkód mógł dysponować swoją własnością.

W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy brak jest zatem podstaw do przyjęcia, że oprócz odszkodowania za utracone korzyści Wnioskodawca uzyskał również odszkodowanie za tzw. szkodę rzeczywistą, czy za poniesioną stratę.

W judykaturze i doktrynie przeważa pogląd, iż strata właściciela lokalu spowodowana nieuiszczeniem przez lokatora opłat za używanie lokalu mieszkalnego pozostaje w normalnym związku przyczynowym z zaniechaniem wypełnienia przez gminę obowiązku dostarczenia takiej osobie lokalu socjalnego. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 maja 2012 r., sygn. akt III CZP 12/12 „konieczność ponoszenia przez właściciela lokalu kosztów związanych z korzystaniem z mieszkania przez lokatorów, którzy nie ponoszą takich opłat jest co do zasady normalnym następstwem niewykonania przez gminę obowiązku dostarczenia im lokalu socjalnego. Brak jest bowiem podstaw do innego traktowania jako elementu szkody strat wynikających z niemożliwości uzyskania czynszu najmu i strat będących następstwem konieczności ponoszenia przez samego właściciela opłat za korzystanie z lokalu obejmujących np. należności za wodę, energię elektryczną i ogrzewanie mieszkania (…).
Tym samym zasądzona przez Sąd kwota stanowiąca zwrot poniesionych przez Wnioskodawcę kosztów eksploatacyjnych nie może być uznana za rzeczywistą stratę /damnum cessans/.

W związku z powyższym, należy uznać, że zasądzone przez Sąd odszkodowanie, w tym również świadczenie stanowiące zwrot ponoszonych przez Wnioskodawcę kosztów eksploatacyjnych nie może podlegać zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Otrzymane kwoty w całości stanowią przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Uzyskany z tego tytułu dochód należało wykazać w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) za rok podatkowy, w którym został uzyskany i opodatkować na zasadach ogólnych według skali podatkowej, określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wraz z innymi uzyskanymi dochodami.(…)”


Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów

Przeczytaj także

Skomentuj artykuł Opcja dostępna dla zalogowanych użytkowników - ZALOGUJ SIĘ / ZAREJESTRUJ SIĘ

Komentarze (0)

DODAJ SWÓJ KOMENTARZ

Eksperci egospodarka.pl

1 1 1

Wpisz nazwę miasta, dla którego chcesz znaleźć urząd skarbowy lub izbę skarbową.

Wzory dokumentów

Bezpłatne wzory dokumentów i formularzy.
Wyszukaj i pobierz za darmo: