Ordynacja podatkowa wg PIS: prawo fiskalne (nie) działa wstecz

Przeczytaj także: Ordynacja podatkowa: interpretacje podatkowe stracą ważność?

Jeszcze za starej ekipy rządzącej oraz poprzedniego Prezydenta RP uchwalono nowelizację Ordynacji podatkowej mówiącą, że w razie wątpliwości, interpretować przepisy należy na korzyść podatników. Powyższe znalazło się w części ogólnej Ordynacji podatkowej, w art. 2a: Niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika. Przepis wszedł w życie z początkiem 2016 r.
Niestety jak pokazuje dotychczasowa praktyka, fiskus nie ma żadnych wątpliwości co do interpretacji przepisów. Te powstają jedynie u podatników.

Niemniej o „nieomylności” organów podatkowych trudno mówić. Sam Minister Finansów bowiem dokonuje zmiany z urzędu wydanych wcześniej interpretacji podatkowych, co widać chociażby w zakresie rozpoznawania przychodu u pracowników oddelegowanych do pracy z tytułu zapewnienia im noclegu przez pracodawcę (jeszcze nie tak dawno fiskus uważał, powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego, że o przychodzie takim nie może być tutaj mowy; w ubiegłym roku jednakże stanowisko to się diametralnie zmieniło).

Obecna ekipa rządząca wprowadziła też w ciągu 2016 r. do Ordynacji podatkowej przepisy istotnie ograniczające moc ochronną wydawanych interpretacji podatkowych.

I tak 15 lipca 2016 r. do Ordynacji podatkowej został dodany nowy dział regulujący kwestie związane z przeciwdziałaniem unikaniu opodatkowania (art. 119a do 119zf). Dzięki temu narzędziu organy podatkowe mogą wydać decyzję niwelującą nieuprawnioną korzyść podatkową i to nawet wówczas, gdy podatnik posiada interpretację podatkową wydaną właśnie w tej sprawie. W takiej sytuacji interpretacja nie będzie go chronić.

Do tej pory jednak powyższe odnosiło się jedynie do interpretacji podatkowych wydanych od 15 lipca 2016 r., a więc od obowiązywania nowych przepisów.

A ponieważ rządzącym pieniędzy wiecznie mało i nie mogli przepuścić okazji do wymiaru podatku wstecz, wskazane wyżej „niedociągnięcie” co do wyłączenia mocy ochronnej starych interpretacji naprawiono jakoby „przy okazji” uchwalania ustawy nowelizującej podatki dochodowe, wprowadzającej m.in. nową kwotę wolną od podatku (ustawa z dnia 29 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw; Dz. U. poz. 1926). Dodajmy też, że kontrowersyjnego przepisu nie było w oryginalnym projekcie nowelizacji. Został on dopisany już w czasie prac nad ustawą w Sejmie.

I tak jeżeli podatnik dokona czynności, które – zdaniem organów podatkowych – mają sztuczny charakter i zmierzają przede wszystkim do osiągnięcia korzyści podatkowej, to taka czynność (pomimo że jest prawnie dopuszczalna) nie przyniesie podatnikowi zakładanych korzyści podatkowych.

Przepisy regulujące moc ochronną interpretacji zostały jednakże wyłączone, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej z zastosowaniem art. 119a Ordynacji podatkowej, czyli w ramach tzw. klauzuli obejścia prawa.

Obecnie zatem fiskus może zakwestionować każdą czynność przedsiębiorcy, której skutkiem jest korzyść podatkowa wynosząca co najmniej 100 tys. zł. Niestety przepisy regulujące powyższe są bardzo ogólnikowe, w związku z czym decyzja o zastosowaniu klauzuli jest mocno uznaniowa.

Obecnie istnieje tylko jeden sposób na zabezpieczenie się przed powyższą klauzulą. Jest to wystąpienie do Ministerstwa Finansów o wydanie opinii zabezpieczającej. Ta jest jednak droższa od interpretacji podatkowej - kosztuje 20 tys. zł. Dłuższy jest też czas na jej wydanie - wynosi on aż 6 miesięcy (w przypadku interpretacji podatkowych są to 3 miesiące).

Przepisy normujące zasady wydania opinii zabezpieczającej weszły jednakże w życie 15 lipca 2016 r. Dopiero zatem od tej daty można sie o nie ubiegać, zaś fiskus może bezkarnie podważać wcześniej wydane interpretacje i wydawać decyzje poprzez zastosowanie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.