Opcje walutowe: ewidencja w księgach rachunkowych

Przeczytaj także: Jak księgować faktury za faktoring?

W sytuacji gdy realizowane są prawa z kontraktu terminowego, za moment potrącenia kosztu uzyskania przychodów należy uznać dzień realizacji kontraktu terminowego. Wówczas ustalany jest wynik na kontakcie opcyjnym poprzez strony. Warto dodać, iż niekoniecznie musi być to dzień przelewu środków pieniężnych.

Przychód powstaje w dniu wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi (w całości lub w części), nie później niż w dniu wystawienia faktury lub uregulowania należności (art. 12 ust. 3a updop). Sprzedaż opcji można utożsamić ze zbyciem prawa majątkowego, gdyż w dniu, w którym następuje rozliczenie, nabywca instrumentu pochodnego traci prawo wynikające z nabytego instrumentu. Jednakże interpretacje organów podatkowych w tym zakresie nie są spójne.

Przedstawione kontrakty opcyjne mogą stanowić również elementy tzw. rachunkowości zabezpieczeń. Stosuje się ją, gdy celem jednostki jest m.in. zabezpieczenie przepływów pieniężnych, tzn. ograniczenie zagrożenia wpływu na wynik finansowy zmian w przepływach pieniężnych wynikających z określonego ryzyka związanego z wprowadzonymi do ksiąg rachunkowych aktywami i zobowiązaniami, uprawdopodobnionymi przyszłymi zobowiązaniami lub planowymi transakcjami.

Nie mogą stanowić instrumentów zabezpieczających wystawione przez jednostkę opcje. Jednakże możliwe jest uznanie za instrument zabezpieczający opcji, które wystawiono w celu zamknięcia pozycji nabytych opcji, w tym wbudowanych w inny instrument finansowy.

Aby kontrakty opcyjne stanowiły elementy rachunkowości zabezpieczeń, muszą być spełnione m.in. następujące warunki:

• przed zawarciem kontraktu ustalono, że jednostka powinna sporządzić dokumentację obejmującą m.in. określenie celu i strategii zarządzania ryzykiem, identyfikację zarówno instrumentu zabezpieczającego, jak i pozycji zabezpieczanej, charakterystykę ryzyka związanego z zabezpieczaną pozycją, okres zabezpieczenia, jak też opis wybranej metody pomiaru efektywności zabezpieczenia zmian wartości godziwej lub przepływów pieniężnych pozycji zabezpieczanej związanych z określonym rodzajem ryzyka,
• zabezpieczający instrument finansowy będący przedmiotem tego kontraktu i zabezpieczane za jego pomocą aktywa lub pasywa charakteryzują się podobnymi cechami,
• stopień pewności oczekiwań dotyczących przewidywanych w wyniku kontraktu przepływów środków pieniężnych jest znaczny.

Warto dodać, że w sytuacji zabezpieczenia przepływów pieniężnych zyski lub straty z wyceny wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego (w części uznanej za efektywne zabezpieczenie przyszłych przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczoną pozycją) odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.

Bezwzględna wartość kwoty odniesionej na kapitał nie może być jednak wyższa od wartości godziwej skumulowanych od dnia rozpoczęcia zabezpieczenia zmian przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczaną pozycją. Natomiast nieefektywną część zabezpieczenia, jeżeli instrumentem zabezpieczającym jest pochodny instrument finansowy, zalicza się do przychodów lub kosztów finansowych okresu sprawozdawczego.

Podstawa prawna:

• § 13 pkt 1, § 27 pkt 1, 3, § 28 ust. 1, § 29 pkt 1, § 33 pkt1 rozporządzenia Ministra Finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych - Dz.U. nr 149, poz. 1674 z późn. zm.,
• art. 12 ust. 3a oraz art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.,
• art. 30 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - tekst jedn.: Dz.U.
  z 2009 r. nr 152, poz. 1223.

Czasopismo "Rachunkowość dla Praktyków" to praktyczne wskazówki dotyczące najnowszych zmian w podatkach, rachunkowości i ubezpieczeniach społecznych, przeznaczone dla doświadczonych księgowych i głównych księgowych, dla kogoś takiego jak Ty!