Cienka kapitalizacja: kompensata należności a koszty

Przeczytaj także: Cienka kapitalizacja: wartość zadłużenia

(wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 stycznia 2012 r., sygn. akt II FSK 1324/10 - orzeczenie prawomocne)

Przepisy o tzw. cienkiej (niedostatecznej) kapitalizacji zawarte zostały w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o PDOP. Ograniczają one ujmowanie w kosztach uzyskania przychodów odsetek od pożyczek/kredytów otrzymanych od podmiotów powiązanych ze spółką w sposób, o którym mowa w ww. przepisach. Ma to miejsce wtedy, gdy wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki. Kosztem podatkowym nie są wówczas odsetki od pożyczki (kredytu) w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek.

W rozpatrywanej sprawie podatnik prowadzący działalność bankową zawierał transakcje z podmiotami powiązanymi, polegające na zaciąganiu i udzielaniu kredytów, składaniu depozytów pieniężnych oraz ich przyjmowaniu. Uważał, że ustalając wartość zadłużenia na potrzeby cienkiej kapitalizacji, kwotę długu wobec podmiotów powiązanych powinien pomniejszyć o kwotę długu tych podmiotów wobec niego samego. Wartość zadłużenia stanowiłoby powstałe na skutek tego obliczenia saldo.

Nie zgodził się z tym organ podatkowy, sąd administracyjny I instancji ani też NSA, do którego ostatecznie sprawa trafiła. Według NSA:
"(...) Intencje ustawodawcy prawidłowo odczytał sąd administracyjny pierwszej instancji, który (...) w analizowanej kwestii zaznaczył co następuje: ponieważ przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 nie definiują użytego w nich pojęcia "zadłużenie", przy ich interpretacji "należy odwołać się do wykładni językowej". Stwarza ona podstawy do twierdzenia, że zadłużenie jest niczym innym, jak sumą długów. O długu można z kolei mówić wtedy, gdy po stronie dłużnika występuje zobowiązanie (obowiązek spełnienia oznaczonego świadczenia, zobowiązanie do określonych świadczeń pieniężnych bądź w naturze). Skoro tak, określenie zadłużenia w rozumieniu wymienionych przepisów u.p.d.o.p. nie obejmuje (...) długów i depozytów strony skarżącej ustalonej per saldo. Jest rzeczą oczywistą, iż znaczenie zwrotu, którym posłużono się w ustawie, trzeba ustalać mając zawsze na względzie kontekst regulacji prawnej. Uwzględnienie dyrektyw wykładni językowej, a tym samym - ścisłe rozumienie ustawowego pojęcia "zadłużenie", czyni - w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego - zbędnym uciekanie się do innych metod wykładni, w tym podejmowanie prób poszukiwania rzeczywistego celu wprowadzonej konstrukcji prawnej. (...)"


Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.