Zaliczka jako odszkodowanie a rozliczenie VAT

Przeczytaj także: Kaucja a rozliczenie VAT

Przykład
Firma Alfa wpłaciła firmie Beta kwotę 10.000 zł akonto ewentualnej przyszłej umowy na świadczenie usługi budowlanej. Umowa taka nie została jednak zawarta miedzy stronami. Nie jest też pewne czy dojdzie ona do skutku. Przekazana kwota nie jest, więc zaliczką na świadczenie usługi. Nie rodzi ona obowiązku podatkowego w VAT dopóty, dopóki nie zostanie skonkretyzowany cel jej przekazania.

Stanowisko to potwierdza także ETS w wydawanych przez siebie wyrokach (np. sprawy C-255/02, C-419/02 i C-223/0). Zdaniem ETS z zaliczką opodatkowaną mamy do czynienia jedynie wtedy, gdy wszystkie elementy przyszłej dostawy czy usługi są już znane w chwili zapłaty zaliczki. W jednym z wyroków trybunał uznał, że przedpłata dokonana w kwocie ryczałtowej na towary wskazane w sposób ogólny w wykazie, który może zostać w każdej chwili zmieniony za porozumieniem nabywcy i sprzedawcy, z którego to wykazu nabywca może ewentualnie wybrać towary na podstawie umowy, którą może on także w każdej chwili jednostronnie rozwiązać odzyskując w całości niewykorzystaną przedpłatę - nie jest zaliczką podlegającą opodatkowaniu VAT.

Z podobną sytuacją mamy do czynienia w przypadku zerwania umowy przez nabywcę, gdy kwota zaliczki - zgodnie z umową - nie podlega zwrotowi i zostaje zaliczona, jako rekompensata za utracone korzyści. Zawarta umowa traci wówczas rację bytu i nie wywołuje już żadnych skutków prawnych. Ponieważ czynność na poczet, której została wpłacona zaliczka nie została zrealizowana, kwota zaliczki nie może stanowić obrotu, gdyż nie stanowi ona części wynagrodzenia związanego z obrotem. Rekompensata za utracone korzyści (odszkodowanie) nie jest z kolei czynnością podlegającą VAT. W takiej sytuacji mamy prawo do dokonania korekty wykazanego od niej VAT, której dokonujemy poprzez złożenie deklaracji korygującej za ten okres rozliczeniowy, w którym uprzednio ją wykazano. Stanowisko to potwierdzają także organy skarbowe w wydawanych przez siebie interpretacjach.

Przykład
W dniu 22 września firma otrzymała zaliczkę w wysokości 5.000 zł od rosyjskiego kontrahenta, na poczet eksportu przetworów owocowych. Wykazała ją w rozliczeniu za wrzesień, jako sprzedaż eksportową opodatkowaną 0% stawką VAT. W październiku nabywca poinformował ją, że odstępuje od umowy. Zawarta z nim umowa przewiduje prawo zatrzymania zaliczki, jako rekompensatę za utracone korzyści. Ponieważ w tym przypadku nie dojdzie do eksportu towaru, otrzymaną zaliczkę uznaje się za odszkodowanie, a nie za obrót podlegający opodatkowaniu VAT. Należy więc skorygować rozliczenie za wrzesień, zmniejszając w nim wartość wykazanego eksportu o 5.000 zł.


Jak ustrzec się błędu, skoro przepisy ustawy o VAT są niezwykle skomplikowane, a wyjaśnienia organów skarbowych często sprzeczne? Przeczytasz o tym w poradniku „Vademecum VAT”!